بحران خشکسالی در فارس؛ افزایش 50 درصدی محصولات آب زا

به گزارش خبرنگار مجله خبری کشاورزی، تعیین الگوی بهینه کشاورزی از دهه 50 تاکنون در بسیاری از قوانین مورد تاکید قرار گرفته است، اما به دلایل متعددی از جمله مسائل اقتصادی و اجتماعی و سیاست های متناقض در مقاطع مختلف به طور کامل اجرایی نشده است.

عدم ارائه ضمانت اجرا در راهکارها، قوانین و مقررات مصوب نیز یکی از عوامل عدم اجرای این طرح در سال های اخیر است.

در سالهای اخیر بر اساس قانون بودجه سال 1401 مصوب جلسه علنی مورخ 4/3/1400 شورای اسلامی و بر اساس بند (ب) تبصره شماره 8 این قانون، وزارت جهاد کشاورزی موظف به ابلاغ الگوی کشاورزی کشور است.

بدین ترتیب پس از سالها تحقیق، این طرح در سال 1401 هجری قمری آشکار شد و برای اجرا در اختیار کشاورزان کشور قرار گرفت. به گفته کارشناسان، اگر این طرح به خوبی اجرا شود، می تواند کمک زیادی به تولید انبوه محصولات کشاورزی در دوره خشکسالی کند.

در برنامه کلی وزارت جهاد کشاورزی آمده است: الگوی کشت صحیح، طرحی برای مدیریت فضایی کشت گیاهان کشاورزی است و طراحی این الگو با توجه به شرایط محیطی، فیزیولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی تدوین می شود.

اجرای این طرح در استانداری فارس با توجه به ادامه خشکسالی ها ضروری است

در فارس به دلیل تغییر اقلیم و خشکسالی مداوم، در شرایط کنونی اجرای الگوی کشاورزی برای تداوم کشاورزی اهمیت زیادی دارد.

تداوم اعمال الگوی کشاورزی در فارس در حالی است که بسیاری از کشاورزان شهرستان های این استان بدون توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوایی منطقه خود همچنان به کشت محصولات می پردازند که در نهایت منجر به از بین رفتن منابع آبی و کثیفی شدن آن می شود.

اقلیدس یکی از شهرهای شمال ایران است که از ظرفیت بالایی در بخش کشاورزی برخوردار است. این شهرستان در 267 کیلومتری شمال شیراز واقع شده و شامل دشت های حاصلخیز نمدان، طغر، بکان و اسبس است که طرح کشاورزی نمونه در آن اجرا می شود.

منطقه اقلیدس که بیشترین سطح زیرکشت پیاز را دارد قطب اصلی این محصول در استان فارس محسوب می شود. برداشت محصول از تیرماه آغاز شده و تا مهرماه ادامه دارد.

اما آنچه این سوال را در اذهان عمومی ایجاد می کند این است که چرا در استانی مانند فارس که نزدیک به دو دهه است از خشکسالی رنج می برد، این روزها بیشتر شهرها و حتی روستاهای آن از کمبود آب و قطعی شرب رنج می برند. آیا همچنان شاهد کشت محصولات پر مصرف از جمله برنج در این استان هستیم؟

کشت پیاز در زمینی به مساحت 2 هزار هکتار از مزارع اقلیدس

مدیر جهاد کشاورزی اقلید گفت: امسال 2 هزار هکتار از مزارع شهرستان به کشت پیاز اختصاص یافت که به دلیل اجرای طرح کشاورزی نمونه نسبت به سال گذشته 15 درصد کاهش داشته است.

ارسلان صالحی در گفت و گو با خبرنگار مجله خبری کشاورزی افزود: پیش بینی می شود امسال بیش از 130 هزار تن پیاز قرمز، زرد و سفید تولید و روانه بازارهای داخلی و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس شود.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان اقلید با بیان اینکه کشت این محصول به صورت مخلوط انجام می شود گفت: افزایش کیفیت محصول، کاهش مصرف آب، افزایش سطح زیر کشت، کاهش مصرف سموم دفع آفات. ، و در عین حال استفاده از روش های نوین آبیاری در کشاورزی از دیگر مزایای کشت مخلوط می باشد.

صالحی بر ضرورت اجرای طرح الگویی کشاورزی در شهرستان تاکید کرد و گفت: در این طرح باید حداکثر بهره برداری از عوامل و نهاده های تولید به ویژه عامل محدود کننده آب به دست آمد.

توسعه پنج هکتار کشت زعفران در شهرستان استهبان

شهرستان استهبان که در 174 کیلومتری شرق شیراز قرار دارد یکی دیگر از شهرهای فارس است که زنجیره کاملی از کشت، زراعت، برداشت، بسته بندی، ساخت و بازاریابی محصولات مختلف را در خود جای داده است.

این شهر بیش از هر چیز به عنوان یکی از قطب های مهم تولید انجیر شناخته می شود، اما انرژی این شهر تنها به انجیر محدود نمی شود، بلکه تولید محصولات دیگری مانند زعفران نیز در این شهر رواج زیادی دارد.

این در حالی است که زعفران یک محصول آب گیر محسوب می شود و بسته به سطح زیرکشت آن از یک تا چهار بار به آبیاری نیاز دارد.

با این حال مدیر جهاد کشاورزی شهرستان استهبان از توسعه پنج هکتاری کشت زعفران در این شهرستان با وجود خشکسالی های اخیر خبر داد و گفت: منطقه باغ های حاصلخیز زعفران در سال جاری مرکز تولید زعفران خواهد بود. این محصول در استانداری فارس و مساحت استان فارس به 546 هکتار افزایش یافته است.

مهدی آیان مونیش در خصوص تاریخ کاشت زعفران در استهبان افزود: جابجایی پیاز زعفران برای کاشت از اواسط مرداد ماه آغاز شد و تا اواسط شهریورماه ادامه دارد.

وی خشکی، تنش گرمایی، کمبود بارندگی و تداوم گرما را از عوامل موثر در کاهش وزن پیاز زعفران می‌داند و به زعفران‌کاران توصیه می‌کند در کاشت پیاز، اندازه و وزن پیاز را در نظر داشته باشند و آزاد باشند. از آفات و قارچ ها بیماری ها، عمق کاشت، روش آبیاری و توجه به تغذیه به موقع گیاه.

وی درباره میزان مصرف آب این محصول افزود: 16 هکتار از 562 هکتار باغات زعفران این شهرستان استریل است و با توجه به تقاضای کم آب، توسعه این کشت اقتصادی تلقی می شود.

آقای مانیش مهمترین مزیت های کشت زعفران را ارزش افزوده بالا، اهمیت صادرات و ارزآوری آن، سهولت حمل و نقل و عدم تطابق نیاز آبی با پیک آبیاری سایر گیاهان برشمرد : امسال در فصل کاشت و حمل پیاز زعفران 600 نفر به عنوان روز کاری فصلی ایجاد شد.

مدیرعامل جامعه کشاورزی جهاد استهبان گفت: پیاز زعفران برداشت شده از باغات برای کشت در سایر مناطق استهبان یا شهرستان های همجوار استان فارس استفاده می شود و حدود 150 تا 200 کیلوگرم ریشه زعفران استهبان به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می شود. هر سال

افزایش 50 درصدی کشت برنج در کروکارزین

شهرستان قیروکارزین از دیگر شهرستان های فعال در حوزه کشاورزی استان فارس محسوب می شود و در 218 کیلومتری جنوب غربی شهر شیراز قرار دارد. این شهرستان در سال زراعی جاری شاهد افزایش 50 درصدی کشت برنج بوده است.

در عین حال، برنج یکی از مهم ترین محصولات غذایی است که جای خود را در سفره ایرانیان باز کرده است و به دلیل قیمت مناسب برای کشاورزان و بازار مصرف مطمئن، هر منطقه بر اساس نیاز خود و در صورت داشتن برنج کشت می کند. حداقل فضا

اگرچه کشت برنج برای مناطق دیم در نظر گرفته شده است، اما کشاورزان سایر مناطق به دلیل سود نسبتا خوب از این چرخه فاصله نگرفته اند و به هر قیمتی بر کشت آن اصرار دارند. ماجرای کشت برنج در شهرستان قیروکارزین نیز خارج از این شرایط نیست چرا که هر ساله بخشی از مزارع این شهرستان با وجود کم آبی و خشکسالی به کشت برنج اختصاص می یابد.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان قیروکارزین در این خصوص گفت: در سال زراعی جاری 400 هکتار از اراضی این شهرستان زیر کشت برنج رفت که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 50 درصد افزایش داشته است.

محمد حیدری در گفت و گو با خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران افزود: کشت برنج و برنج در شهرستان قیروکارزین قدمتی دیرینه دارد و کشت برنج در جایگاه خود ارزش زیادی دارد و پس از گندم غذای اصلی ساکنان این شهرستان است. .

وی رقم کشت شده را از نوع شامپای محلی دانست و گفت: کاشت نهال به روش سنتی و با دست انجام می شود و از ابتدای خرداد ماه آغاز و تا پایان خرداد ادامه دارد.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان قیروکارزین با بیان اینکه تاریخ برداشت دو ماه پس از کاشت است، تصریح کرد: برداشت محصول بستگی به شرایط آب و هوایی دارد زیرا اگر برنج سریعتر رشد کند فصل برداشت آن نیز طولانی تر می شود.

الحیدری ادامه داد: برداشت برنج از نیمه دوم شهریور ماه آینده آغاز می شود. تا پایان مهرماه ادامه دارد و محصول برداشت شده به مصرف شهرستان می رسد.

توصیه به استاندار فارس برای تغییر جدی الگوی کشاورزی در فارس

کشت محصولات هیدروپونیک در استانداری فارس در حالی است که استاندار فارس بارها بر لزوم جلوگیری از هدر رفت منابع آبی تجدیدناپذیر و آب های زیرزمینی به ویژه در حوزه کشاورزی تاکید کرده و معتقد است موضوع تغییر الگوی کشاورزی در استان باید با جدیت بیشتری توسط متولیان امر پیگیری شود.

محمدهادی ایمانیه از کشاورزان برخی مناطق به دلیل کشت محصولات پرآب مانند برنج و روش آبیاری غرقابی انتقاد کرد و دستور داد با توجه به وضعیت آب در استانداری از کشت برنج در برخی مناطق به سرعت جلوگیری شود.

سال گذشته از متولیان امر خواسته شد که بحث کشت های جایگزین را با جدیت بیشتری وارد کنند و تصمیم بگیرند که کدام محصول جایگزین کدام محصول، کدام محصول آب کمتری مصرف می کند و کدام محصول ارزش افزوده و سود بیشتری دارد.

اما به نظر می رسد این توصیه آن طور که باید مورد توجه متولیان قرار نگرفت چرا که کارشناسان حوزه کشاورزی بر این باورند که الگوی سالم کشاورزی نقشه راه تولید محصولات کشاورزی در آینده است که پس از آن اجرایی خواهد شد. سالها تأخیر در تأمین الزامات و به دست آوردن سیاست ها و مشوق های حمایتی مورد نیاز است.

همانطور که گفته شد، سازمان جهاد کشاورزی وظیفه اجرای الگوی کشاورزی در فارس را بر عهده دارد.

این سازمان علاوه بر تامین محصولات مورد نیاز برای تامین امنیت غذایی استان، برنامه ای برای حفظ منابع اولیه آب و خاک نیز دارد، از این رو با برنامه ریزی زیرزمینی سعی در تغییر کشت بی رویه در بخش کشاورزی دارد. مدل

هدف در این طرح ارتقای بهره وری با مصرف کمتر نهاده های کشاورزی اعم از آب و انرژی و افزایش تولید است که البته افزایش درآمد کشاورزان را نیز هدف قرار می دهد.

مورد اجرای الگوی کشاورزی در استان فارس

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی فارس معتقد است: الگوی کشاورزی یک برنامه کشاورزی پایدار است که از طریق آن معیشت کشاورز، حفظ آب و خاک و تولید محصول به صورت استراتژیک مورد توجه قرار می گیرد که خواهان پیشرفت در کشاورزی است باید الگوی کشاورزی را برای تعریف و شناسایی کشاورزان در مناطق مختلف اتخاذ کند.

حمید دبیری معتقد است تهیه الگوی کشاورزی بسیار سخت است و اجرای این طرح دشوارتر است. حقیقت این است که هر برنامه ای یک سری الزاماتی دارد که باید در قوانین بازدارندگی، تشویق و تنبیه یافت.

به گفته وی الگوی کشت در پارس بیش از 60 تا 70 درصد است به عنوان مثال الگوی کشت گوجه فرنگی ابلاغی 13 هزار هکتار است که این 13 هزار هکتار بر اساس مناطق مختلف استان تعیین و ابلاغ می شود.

این فعال بخش کشاورزی معتقد است که برای تشویق کشاورزان به اجرای الگوی کشاورزی به مشوق هایی نیاز است.

راه حل جلوگیری از کشت محصولات پر آب چیست؟

یک استاد دانشگاه نیز معتقد است وقتی می خواهیم در مورد تغییر الگوی کشاورزی صحبت کنیم، ابتدا باید الگوی کشاورزی را به درستی درک کنیم، زیرا الگوی کشاورزی موضوع ساده ای نیست، بلکه فرآیندی پیچیده است و باید تمرکز و کار کرد. در مورد این مقوله و ارائه مشوق ها به کشاورزان قبل از اعمال این سیاست ها.

محسن عدالت افزود: در طراحی الگوی کاشت عوامل متعددی دخیل است و تا زمانی که این پارامترها و لایه های اطلاعات کافی را به دست نیاوریم، نمی توانیم در مورد الگوی کاشت تصمیم گیری کنیم و دستور توقف یا شروع کاشت برخی گیاهان را بدهیم.

وی که الگوی کشاورزی در کل دنیا را نظام ارتباطی، حمایتی، تشویقی و راهنمایی می داند، گفت: وضعیت نسبی برخی مناطق مستلزم کشت گیاهان خاصی در این مناطق است و از این رو دولت ها شرایط مناسبی را برای این مناطق فراهم می کنند. کشاورزان و مصرف کنندگان این کار را انجام می دهند تا قیمت نهایی محصول در این مناطق کاهش یابد.

همانطور که العدل می گوید الگوی کشاورزی به صورت خودکار تنظیم می شود و در کشورهای پیشرفته دنیا این کار با استفاده از سیاست های تشویقی و بدون استفاده از تحریم انجام می شود.

اعتقاد بر این است که کشاورزی بزرگ‌ترین بخش خصوصی کشور است و اکثریت مالکان زمین‌های کشاورزی را ساکنان تشکیل می‌دهند، آنها کشاورزانی هستند که برای امرار معاش سخت کار می‌کنند، بنابراین مسائل زیست‌محیطی و تغییرات اقلیمی اولویت اول کشاورزان است. وضعیت اقتصادی زندگی آنها از همه چیز مهمتر است.

به گفته این مسئول دانشگاه، تا زمانی که کشاورز از نظر درآمدی توانمند و متکی به خود نشود، نمی‌توانیم سیاست‌های خود را به او دیکته کنیم. برخی از طرح ها در قالب بخشنامه ها ابلاغ می شوند، اما اکثر آنها در عمل شکست می خورند. کشاورزان باید خودشان به این نتیجه برسند که آیا کاشت گیاه برایشان سود دارد یا خیر.

وی بر ضرورت ایجاد پیوندهای میانی بین مزرعه و بازار و نقش صنایع تولیدی در حوزه کشاورزی تاکید کرد و گفت: صنایع تبدیلی به کشاورزان کمک می کند تا در تولید محصولات کشاورزی کمتری به وجود بیایند به کشاورزان کمک کند و اجازه ندهد این قشر متضرر شوند.

طرح الگوی کشاورزی برنامه‌ای است که به کشاورزان کشور توصیه می‌کند کدام محصولات، کجا و در چه مقداری رشد کنند، انتظار می‌رود این ایده تغییر قابل توجهی در تولیدات کشاورزی ایجاد کند، اما با توجه به چالش‌های پیش روی این طرح، باید باشد و ببینید تا چه حد می‌توان آن را عملی کرد، این نیز در استانی است که علیرغم ظرفیت بالای خود در بخش کشاورزی، با بحران شدید کمبود آب و خشکسالی مواجه است و نیاز مبرمی به اجرای آن وجود دارد. یک برنامه طرحی برای عبور از این بحران.