داستان پشت بودجه سیستم پخت چیست؟

به گزارش ایسنا. انتشار فیلم کوتاهی از اظهارات رئیس مرکز تحول دیجیتال و فناوری اطلاعات سازمان برنامه و بودجه در خصوص سامانه طرح هوشمند حمایت از نان و آرد، باعث ایجاد سوءتفاهم در مورد عملکرد این سامانه شد.

رضا باقری عسل، رئیس مرکز تحول دیجیتال و فناوری اطلاعات سازمان برنامه و بودجه در جمع جمعی از پژوهشگران گفت: 25 تلاش برای سامانه نان انجام شده اما نتیجه چیست؟ قرار بود در این برنامه تعداد نان های ثبت شده توسط هر نفر ثبت شود اما امروزه در این سامانه میزان نان ثبت شده توسط نانوا برای هر نفر گزارش می شود.

اما پس از انتشار این خبر در رسانه های مختلف، وی در صفحه مجازی خود گفت: در خصوص این خبر منتشر شده، تصریح می کنم که در خصوص سامانه نان، 25 تلاش برای جبران افزایش هزینه تولید نانوایان انجام شد. و دولت پذیرفته است که منابعی برای افزایش قیمت نان فراهم کند، بنابراین به مردم منتقل نمی شود. این سیستم بدون استفاده از بودجه دولتی توسعه یافته است اما این هدف در پیشخوان نانوایی هایی که به قیمت پایین و گران می فروشند نقض شد.

محمد رسول ندفتی – مدیر اجرایی طرح هوشمند حمایت از آرد و نان – نیز در صفحه مجازی خود اشاره کرد که با اجرای طرح هوشمند حمایت از آرد و جلوگیری از خروج آرد یارانه ای از زنجیره تولید نان، مصرف آرد یارانه ای در سال 1402 کاهش یافت. تا سطح سال 1397. (با وجود افزایش جمعیت، افزایش شهروندان، افزایش 3 هزار واحد نانوایی). با این روند تا پایان شهریورماه امسال 75 درصد بار مالی کمتری بر دوش دولت تحمیل می شود.

به گفته مدیر اجرایی طرح هوشمند حمایت از آرد و نان، حتی یک ریال برای این طرح هزینه نشده و در بودجه نیز منابعی به آن اختصاص داده نشده است و این اقدام برای حمایت از نانوایان بوده است. از سال 1401 هجری شمسی طرح هوشمند یارانه ای با طرح دولت اجرا شد و روند مصرف آرد یارانه ای نه تنها از نرخ رشد سالانه 3 درصد که روند رشد طبیعی اقلام مصرفی مردم است، افزایش یافت. اما مقدار آن نیز کاهش یافته است و در سال 1403 هجری قمری برآورد ما این است که این مقدار ته نشین خواهد شد. این طرح باعث شد که دولت برای تامین نان ارزان قیمت مردم به منابع کمتری نیاز داشته باشد و تا پایان نیمه اول سال 1403 هجری شمسی حدود 75 هزار میلیارد تومان در مدت 30 ماه صرفه جویی شده است.

بهبود حمایت از آرد و نان از کجا شروع شد و هدف آن چیست؟

در نتیجه این موارد در این گزارش به موضوع نان و هوشمندسازی یارانه آرد و نان پرداختیم.

نان یکی از کالاهایی است که سالانه حدود 150 هزار میلیارد تومان بودجه زیادی برای آن در نظر گرفته می شود. این مبلغ هزینه ای است که دولت برای خرید 10 میلیون تن گندم اختصاص می دهد تا این گندم را به آرد و نان تبدیل کند اما در مرحله تبدیل آن به آرد و نان به هدر رفت. برای حل این مشکل، دولت یا باید یارانه آرد و نان را بردارد و قیمت آن را آزاد کند یا با قیمت گذاری آرد، دست بازرگانان را از این موضوع محدود کند که هر دو به معنای ایجاد شوک به سفره مردم است.

در حالی که بودجه خرید تضمینی گندم مورد نیاز هر سال افزایش می یابد، مقدار بسیار زیادی از آن گندم به دامداری ها و مرغداری ها و یا حتی بازار آزاد می رسد. این مشکلات تا پایان سال 1400 ادامه داشت و انتظار می رفت تا سال 1401 تقاضای غیرواقعی زیادی برای آرد و گندم یارانه ای وارد شود و به همین دلیل اگر دولت آرد و نان یارانه ای را به طور شفاف در نانوایی ها قابل مشاهده نمی کرد. برای تامین و توزیع 12 درصد آرد یارانه ای بین مردم باید از تامین پایدار نان اطمینان حاصل شود. بر اساس پیشنهاد وزارت اقتصاد، دولت تصمیم گرفت از هدر رفت آرد بدون سهمیه یارانه ای جلوگیری کند و با هوشمندسازی قیمت نان را آزاد کند.

1800 میلیارد تومان صرفه جویی در ماه

به منظور جلوگیری از نشت آرد و نان، طرح هوشمند در اردیبهشت 1401 هجری شمسی در دولت سیزدهم به صورت آزمایشی در برخی استان ها از جمله قزوین آغاز شد و به تدریج به اقصی نقاط کشور گسترش یافت. در مرحله اول کارتخوان هوشمند در نانوایی های سراسر کشور نصب شد و در مرحله دوم به نانوایی ها سهمیه آرد یارانه ای بر اساس عملکرد دوره قبل به اضافه درصد بالاتری اختصاص یافت. در این طرح با ادامه ارائه آرد یارانه ای بدون افزایش قیمت به نانوایان، تنش و گرانی به مصرف کننده که مردم هستند تحمیل نشد. البته دولت به دلیل شرایط تورمی سفره مردم، افزایش چند درصدی متعارف سالانه قیمت نان را به عنوان استثناء تنها برای سال 1401 اعمال نکرد، بلکه برای جبران هزینه نانوایان پرداخت کرد. – افزایش 15 درصدی حمایت از نانوایان در آغاز مرحله دوم (از 17 بهمن 1401 هجری قمری) به 30 درصد.

در فاز اول 78 هزار نانوایی به این سامانه متصل و با نصب کارتخوان هوشمند نظارت شدند. با اجرای این طرح نه تنها سهمیه آرد نانوایان تغییر کرد، بلکه روزانه بالغ بر 15 درصد از عملکرد نانوایان برای تشویق اجرای طرح و پوشش هزینه های سربار به حساب آنها واریز می شد. امری که به اقتصاد نانوایان یعنی با جبران هزینه تحمیل شد و نانوایان سعی کردند عوامل انحراف نان را کاهش دهند. در مرحله اول بدون تغییر در سهمیه نانوایی ها و تنها با شروع نظارت بر نانوایی ها، میزان مصرف آرد 120 هزار تن در ماه کاهش یافت، یعنی از 740 هزار تن پیش بینی شده به 620 هزار تن رسید به عبارت دیگر روزانه 4000 تن صرفه جویی شد که حدود 1800 میلیارد تومان در ماه است.

افزایش تخصیص نانوایان از ابتدای طرح تا امروز

هدف اصلی این پروژه در فاز دوم، یعنی شناورسازی موثر سهمیه نانوایی ها محقق شد، به این معنی که هر نانوایی میزان نان تولید شده در ماه گذشته (عملکرد واقعی) به اضافه درصد کمی آرد اضافی را دریافت خواهد کرد. آنها آرد دریافت کردند تا از سهم کسانی که می خواستند آرد را از چرخه تولید نان حذف کنند و به سهم نانوایی هایی که مشغول پخت نان هستند اضافه کنند، آرد دریافت کردند. کمک هزینه کار دولتی نیز از 15 درصد به 40 درصد افزایش یافت.

با گذشت 30 ماه از آغاز این طرح به بلوغ رسیده و مصرف آرد یارانه ای کشور که پیش بینی می شد در سال 1401 هجری شمسی رکورد زده و 12 درصد رشد کند، نه تنها افزایش یافته، بلکه نیز 10 درصد کاهش یافته است. 4 درصد نسبت به سال قبل با اجرای طرح هوشمند طی سال های 1401 و 1402 هجری شمسی، 3.1 میلیون تن آرد یارانه ای معادل 54 هزار میلیارد تومان تامین شد. 3.1 میلیون تن آرد معادل نیاز 40 میلیون نفر در یک سال است. کاهش هزینه ای که طی سی ماه گذشته به دلیل طرح هوشمند در حوزه تامین نان رخ داد، معادل 75 هزار میلیارد تومان بود که همه این صرفه جویی ها بدون شوک قیمتی صورت گرفت.

برای ارتقای کیفیت نان و اصلاح نظام اقتصادی نان چه باید کرد؟

نکته مهم دیگر در مبحث حمایت از نان و آرد هوشمند این است که طرح هوشمند علاوه بر اقدامات قبلی، از یکی از بزرگترین زیرساخت های مشارکت مردمی برای افزایش کیفیت نان به نام سامانه «نظر» رونمایی کرد و مردم می توانند بعد از هر خرید نان بخر با ورود به این سامانه نظر خود را در مورد کیفیت نان ثبت کنید. این اسکناس ها هر ماه به صورت هوشمند پردازش می شود و در پرداخت کمک هزینه و سهمیه آرد به نانوایی ها برای جلوگیری از تخلفاتی مانند گران فروشی و موارد دیگر تحت تاثیر قرار می گیرد.

البته باید اذعان داشت که آنچه در طرح هوشمند حمایت از آرد و نان انجام شد در واقع یک سیستم توزیع است که به عملکرد واقعی نانوایی ها و نانوایی ها بستگی دارد. از این سیستم نباید انتظار اهداف دیگری مانند افزایش کیفیت نان، اصلاح نظام یارانه ای، تبدیل گندم به آرد و یا اقتصادی شدن نانوایی ها را داشته باشیم.; این اهداف باید توسط سیاست گذار و نهادهای مسئول (وزارت کشاورزی، دولت، صنعت، معدن و تجارت) بر اساس داده های به دست آمده از این سامانه محقق شود.

انتهای پیام/