رایزنی سوریه و امارت برای توسعه همکاری در عرصه کشاورزی مجله خبری کشاورزی

بهگزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از راشاتودی، دیمینری پاتروشف، وزیر کشاورزی روسیه گفت تحریمها برداشت غلات در روسیه را مختل کرده و بحران غذایی در دنیا را تشدید خواهد سایت agriculture-na کرد. یا به صورت فروش انبوه و عمده که ارزش افزوده مناسبی ایجاد نخواهد کرد و حتی در طولانیمدت بازار کشور هدف را از دست خواهد داد مانند تجربه ناموفقی که با روسیه و عراق در سال جاری شاهد بودیم یا تجربهای که در سالهای نه چندان دور در امارات اتفاق افتاد. صادرات کنونی محصولات کشاورزی ایران عمدتاً به دو صورت اتفاق میافتد. ساختاری که در جهت رفع دغدغههای موجود باشد، بومی و ساده بوده و در عین حال مانند ساختارهای گذشته ناکارآمد نباشد، تشویقکننده دولت برای اجرا و نیز مجلس برای تصویب باشد، ذینفعان را در نظر بگیرد، و اینکه به عنوان یک ضرورت اساسی به آن نگاه شود و به صورت ضربتی و با کمترین روال اداری و ساختار تعریف شود تا بتوان هنگام ادغامسازی سازمانهای تجاری کنونی در سال 1396 (بر اساس برنامه ششم توسعه) آن را به عنوان یک طرح عملی و راهگشا پیشنهاد داد. دو مورد از اساسیترین ملزوماتی که مرکز مالکیت معنوی ایران برای ثبت یک نام تجاری بینالمللی میخواهد، یکی کارت بازرگانی است تا بر آن اساس شخص اجازه ثبت حروف لاتین را در برند بگیرد و دیگری جواز تاسیس از وزارت جهاد کشاورزی است تا بر اساس آن، محصولاتی که در جواز ذکر شده است نسبت به ثبت برند اقدام شود.

اما باید گفت که مورد بحث ساختارسازی محصولات کشاورزی ایران هیچ یک از این دو مورد نیست، بلکه ساختاری است که شخص به عنوان بازرگان و نه تولیدکننده، با برونسپاری و به نام برند ایرانی مستقیماً در جهت فروش محصولات کشاورزی ایران به مشتری هدف اقدام میکند. کاملاً درست است که برای صادرات موفق محصولات کشاورزی ایران به بازارهای جهانی و با ارزش افزوده بالاتر، باید بستهبندی مناسبی برای آنها در نظر گرفت یا تسهیلات مالی مناسبی پشتوانه باشد، اما از نخستین اطلاعات اولیهای که بر روی یک بستهبندی درج میشود، نام محصول و نام تجاری آن است که باعث هویتبخشی به محصول بستهبندی میشود؛ نام تجاری که بینالمللی باشد و بتواند در کشورهای جهان اصالت خود را حفظ کرده و از جعل نام مصون بماند.

علاوه بر این مساله یعنی تورم، سیاستهای دولت در حوزههایی مثل «آب»، «حمایت از کشاورزان» و «تنظیم قیمت با واردات» نیز اختلالهای بیرونی در بازار محصولات کشاورزی کشور را شدیدتر کرده و امکان رسیدن به یک مدل قابل دفاع برای تبیین چگونگی دینامیک قیمت در آنها را دشوارتر کرده است. با این حال، فکر کردن به شرایط واگرایی یک مدل در یک بازار واقعی، ممکن است امکان وقوع چنین فرضی را به دور از تصور و غیرواقعی به نظر برساند. استاندار فارس، احیا و تعادل بخشی آب های زیر زمینی را نیازمند نصب و استفاده از کنتورهای هوشمند و حجمی دانست و بیان داشت: اینکه گفته می شود امکان ساخت این کنتورها در داخل وجود ندارد پذیرفتنی نیست چرا که در شیراز، مجموعه صنایع الکترونیک برای ساخت این کنتورها اعلام آمادگی کرده است. به بیان بهتر ساختاری برای بازرگانی محصولات کشاورزی وجود ندارد. این وضعیت در بازارهای محصولاتی مثل مرغ و تخممرغ نیز پدید آمده و در نوسانهای قیمتی سالهای گذشته این محصولات نیز مشهود بوده است. گلخانهها به عنوان یکی از تاسیسات زیر بنایی تولید و بهره وری در کشاورزی، از ۵۰۰ هکتار به ۱۴.۵ هزار هکتار رسیده و تولید محصولات گلخانهای نیز در گلخانهها به بیش از ۲ میلیون تن شامل انواع محصولات سبزی و صیفی، گیاهان دارویی و میوه بالغ شده است.

حیاتی ترین فعالیت اقتصادی بشر، برای بقا و ادامۀ زندگی، از طریق کشت و زرع و برداشت محصولات خوراکی، دارویی و گیاهان صنعتی. یکی از این بازارها، بازار محصولات کشاورزی است که به خاطر ناهمزمان بودن عرضه و تقاضا، تعادل قیمتی متفاوتی با شرایط پیشبینیشده دارد. احتمالاً این مساله مجدداً در دوره بعدی، باعث کاهش عرضه و بالا رفتن قیمت نسبت به سطح پیشبینیشده شود و همین قضیه، مجدداً یک مارپیچ پلکانی عرضه و قیمت را در بازار محصول مورد نظر ایجاد کند. در نتیجه، احتمالاً میتوان پیشبینی کرد که دوره بعدی، سطح عرضه در مقایسه با تقاضا در قیمتهای پیشبینیشده مازاد قابل توجهی داشته باشد و به دلیل کشش نسبتاً پایین تقاضا نسبت به قیمت محصولات کشاورزی، تسویه بازار در یک قیمت تعادلی نیازمند افت قیمت قابل توجهی باشد که حتی از هزینه تولید نیز پایینتر است و به زیان تولیدکنندگان میانجامد. این میزان از نظر ارزش نیز با 24.2 درصد رشد به 245.2 میلیارد لیر افزایش یافت. اما اینها تنها مزیت استفاده از کشاورزی مدرن نیستند؛ در واقع مهم ترین هدفی که ترویج کنندگان این نوع از کشاورزی در دنیا دنبال می کنند؛ پاسخ به دغدغه اصلی دنیا به کمبود منابع انرژی به خصوص آب است. برای رفع چنین ضعفی، تئوری اقتصاد به سمت تکامل مدل تازهای برای تبیین چگونگی شکلگیری انتظارات پیش رفت که «انتظارات عقلایی» (Rational expectations) نامیده شد و فروض دیگری را در خصوص چگونگی شکلگیری انتظارات مطرح میکرد و به نظر میرسید این مدل با شرایط واقعی حاکم بر اقتصاد سازگارتر است.

بنابراین تقریباً روشن است که مدل تارعنکبوتی که سازوکار قیمتی عرضه و تقاضا را در چنین بازارهایی توضیح میدهد، بر «وقفه»ای استوار است که بین تصمیمگیریهای عرضه و تقاضا در بازارهایی خاص مثل محصولات کشاورزی وجود دارد. در هفتههای گذشته نوسان قیمتی در برخی بازارهای مواد غذایی مثل کاهش قیمت در بازار گوجهفرنگی، با اعتراضاتی از جانب کشاورزان این محصول همراه شد که قیمتهای جاری را کمتر از هزینه تمامشده تولید این محصول قلمداد کرده و تولید این محصول را زیانآور دانستهاند. با تکرار این روند، نوسان بین دورههای عرضه کم با قیمتهای بالا و دورههای عرضه زیاد با قیمتهای پایین پدید خواهد آمد که ترسیم آن در نمودار قیمت-مقدار، یک منحنی مارپیچی را نمایش خواهد داد. در دانش اقتصادی حوزه کشاورزی، چنین نوسانهایی ذیل بحث «مدل تارعنکبوتی» بررسی میشود و تبیین مدل انتظارات کشاورزان نسبت به قیمتهای آتی، دلایل نوسان عرضه و تقاضا و در نتیجه، مارپیچهای قیمتی این محصولات را روشن میکند.

چرا که یک وقفه بین کاشت و برداشت محصول وجود دارد که به خوبی شرایط مدل را روشن میکند. این مباحث و همچنین، نحوه ارائه آنها با استفاده از مدل تارعنکبوتی، به خوبی روشن میکند که چرا فهم چگونگی شکلگیری انتظارات برای درک دینامیک اقتصاد مهم است و چرا در نظریات اقتصادی دهههای اخیر، تا این حد روی انتظارات تاکید میشود. سیاستهای تشویقی برای کشت محصولات کمآب و اساسی بسیار مهم است. در چنین شرایطی، به نظر میرسد دولت و نهادهای سیاستگذار در حوزه کشاورزی میتوانند با گسترش اطلاعات، کمک به کاهش نااطمینانی در عوامل بیرونی، گسترش نهادهای بازارساز و نیز، اتخاذ سیاستهای حمایتی هوشمندانه متمرکز بر محصولات کشاورزی، از زیان کشاورزان در نتیجه نوسانهای قیمتی، جلوگیری کنند.

«تأمین امنیت غذایی با تکیه بر تولید از منابع داخلی و نیل به خودکفایی در محصولات اساسی، ارتقاء سطح سلامت مواد غذایی تا استاندارد جهانی، اصلاح و بهینه نمودن الگوی مصرف و حمایت مؤثر از تولید و صادرات در محصولات دارای مزیتهای نسبی و ایجاد مزیتهای جدید (از جمله هدفمند نمودن یارانهها در جهت تولید و صادرات). مواد و روش­ها: بدین منظور از شاخص­های تمرکز بازارهای صادراتی، تمرکز صادرات، درجه باز بودن اقتصاد، نسبت ستانده بخش کشاورزی به مصرف واسطه، بی­ثباتی درآمد بخش کشاورزی، ضریب خوداتکایی، شاخص توسعه انسانی و شاخص­های حکمرانی خوب استفاده شد. به منظور مدیریت مخاطرات ناشی از عوامل خارج از اراده بهره برداران و اطمینان از درآمد آنان، ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزی اﻧﻘﻼب اﺳـﻼمی اﺑﺘـﺪا در ﺳـﺎل ۱۳۵۸ ﺻـﻨﺪوق ﻛﻤک ﺑﻪ ﺧﺴﺎرت دﻳﺪﮔﺎن و ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻴﻤﻪ در ﺳﺎل ۱۳۶۳ و ﺻـﻨﺪوق ﺑﻴﻤﻪ ﻛﺸﺎورزی اﻣﻜﺎن تاسیس شده و اراﻳﻪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪ. در نگاه اول شاید شغل کشاورزی کاری کم خرج و پر درآمد به نظر برسد. این نتایج، نشان میدهد برخلاف آنچه در ایران به نظر میرسد، دانش اقتصاد خرد میتواند کارکردهای قابل توجهی در سطح بنگاهها داشته باشد که سنجش کششهای قیمتی عرضه و تقاضا برای محصولات مختلف، یکی از رایجترین کاربردهای آن است.

ولی متاسفانه در ایران و احتمالاً تحت تاثیر شکل نگرفتن بازار به دلیل سیاستهای دولتی و نوسانهای غیراقتصادی، به ندرت از دانش اقتصاد خرد در سطح بنگاهها استفاده میشود و ناچیز بودن بانکهای اطلاعاتی در زمینههای مختلف نیز، این انفصال بین بنگاه و دانشگاه را به خوبی نشان میدهد. اما امروزه این مزارع جدید در بیابان ها خشک شهر دُبی با جدیدترین فناوری ها تاسیس شد.وقتی مسافت طی شده از سر زمین تا سر سفره کاهش یابد قطعاً مواد غذایی تازه تر و خواص آن بیشتر خواهد بود و به مطابق آن دور ریخت آن هم کاهش خواهد یافت.در این باره لازم است بدانید که بیشتر کشورهای حوزه خلیج فارس و عمدتا عرب زبان زمین های کشاورزی قابل کشت آنها تنها %1 می باشد و %50 آب مصرفی در این کشورها در صنعت کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد و این کشورها حدود %90 محصولات کشاورزی خود را وارد می کنند. وی همچنین واردات پایه های مادری سالم و تکثیر ارقام مقاوم و تجاری، واردات انواع مواد شیمیایی مورد نیاز آزمایشگاههای کشت بافتی و تامین نیاز کشور و صادرات پایه و نهال گواهی شده به کشورهای همسایه را از برنامههای آتی این شرکت دانش بنیان دانست. این موضوع در حال حاضر به صورت یکی از مباحث بنیادی در سطح اقتصاد خرد دورههای دانشگاهی تدریس میشود و افراد دارای دانش اقتصادی معمولاً با آن آشنایی دارند.

مواد مغذی مورد استفاده در گلخانه هیدروپونیک بصورت مرطوب و مایع یا پودری و خشک بوده و به دو صورت طبیعی و مصنوعی قابل تهیه است. روشهای محتلفی برای کشت پرسودترین محصول کشاورزی در ایران یعنی زعفران وجود دارد که از جمله آنها میتوان به کشت هیدروپونیک اشاره کرد. نور یکی از مهمترین فاکتورهایی است که هنگام احداث گلخانه هیدروپونیک باید در نظر گرفت. گیاهان به طور معمول در یک چرخه ی تکراری نور روز را دریافت می کنند و سپس یک شب را در تاریکی سپری می کنند، چه می شود اگر نور روز را به چند پالس نوری تبدیل کنیم که هر کدام در حد چند ساعت، دقیقه یا ثانیه طول بکشد. مهمترین این عامل، تورم مزمن و نوسانی اقتصاد کشور در دهههای گذشته است که پیشبینی قیمت حتی در بازارهای معمول را نیز، بعضاً به امری محال تبدیل کرده است. ترکیه طی 10 سال گذشته در زمینه تولید محصولات کشاورزی در جایگاه اول اروپا و در مقام هفتم جهان قرار دارد. از سوی دیگر، تاکید بیش از حد سیاستگذار بر کنترل قیمت محصولات کشاورزی با استفاده از اهرم تجارت خارجی، به زیان کشاورزان در ازای افزایش رفاه مصرفکنندگان منجر شده است. الفت ادامه داد: ما در حوزه لبنیات سه استاندارد داریم اما کشوری مانند روسیه استانداردهای خود در این بخش را پنج مورد تعریف کرده است و برخی آزمایشهای سرطانی را نیز بر روی محصولات لبنی انجام میدهد.

اگر تمامی را به هم پیوند بزنیم یک ترکیب بهینه خواهیم داشت که بیشترین امتیاز را خواهد داد که در مورد نیز همین طور است. با توجه به خصلت اصلی بازار محصولات کشاورزی یعنی «وقفه» بین تصمیمات عرضه و تقاضا به دلیل نامعلوم بودن قیمت «انتظاری»، میتوان مدل مرسوم برای تحلیل این بازارها یعنی «مدل تارعنکبوتی» را به حوزههای دیگری که دینامیک قیمت و مقدار دارای شرایط مشابهی است، بسط داد. در نتیجه، نوسانهای دورهای قیمت در این بازارها پدید میآید که نخستین بار در سال 1934، «نیکلاس کالدر» با استفاده از یافتههای برخی از اقتصاددانهای دیگر، با مدل تارعنکبوتی این رفتارها را توضیح داد. با استفاده از فناوریهای نوین در ۴ دهه اخیر عملیات مبارزه با آفات عمومی و همگانی ۲۶۵ درصد رشد کرده و از حدود ۵۵۰ هزار هکتار به حدود ۲ میلیون هکتار رسیده است. سطح کل اراضی تحت عملیات شبکههای فرعی زهکشی و آبیاری از ۱۴۰ هزار هکتار به بیش از ۱.۱ میلیون هکتار افزایش یافته است. سامانههای نوین آبیاری به عنوان یکی از زیرساختهای افزایش بهره وری آب در زراعت مورد حمایت بوده و از این رو از اراضی تحت سامانهها از حدود ۳۷ هزار هکتار در سال ۱۳۵۶ به بیش از ۲ میلیون هکتار در سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است.

به عنوان مثال، در صورتی که جهت حرکت مارپیچ قیمت و مقدار به سمت داخل (Toward) باشد، اقتصاد به سمت یک شرایط تعادلی برای عرضه و تقاضا «همگرا» خواهد شد. ولی در صورتی که شیب منحنی عرضه از مقدار (قدر مطلق) منحنی تقاضا کمتر باشد، شدت نوسانها در هر دوره بیشتر از قبل میشود و در نتیجه قیمتها و مقادیر در یک مارپیچ برونگرا خواهند افتاد که وضعیت ناپایدار یا واگرا را نشان میدهد. بنابراین بسته به وضعیت متقابل کششهای قیمتی عرضه و تقاضا، دینامیک قیمت و مقدار در بازار میتواند مسیرهای همگرا یا واگرا را در پیش بگیرد. در شرایط خاص دیگر، این منحنی ممکن است نه به سمت همگرایی حرکت کند و نه کاملاً واگرا باشد.

با این حال، بیثباتی قیمتها، قوانین و تجارت خارجی تحت تاثیر شرایط بیرونی و تصمیمات دولت، این بازارها را نیز به وضعیتهایی شبیه به شرایط قابل تبیین با کمک مدل تارعنکبوتی، تبدیل کرده است. در همین مدت ۳۹۰ هزار هکتار از جنگلهای خارج از شمال نیز احیا شده است. اجرای عملیات آبخیزداری از ۵۰۰ هزار هکتار به ۲۷ میلیون هکتار و جنگل کاری جنگلهای شمال کشور از ۲۹ هزار هکتار به ۴۸۰ هزار هکتار رسیده است. این روش در شمال شرقی هند، جنوب شرقی آسیا و حوزه آمازون استفاده میشود. کشاورزی از بخش های مهمی است که در تولید اشتغال نقش بسزایی دارد، امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی کشاورزی گلخانه ایپیشرفت چشمگیری داشته به طوری که با استفاده از این روش میزان اشتغال زایی و سودهی کشاورزی افزایش یافته است . از یک سو، قیمت نسبی پایین آب در دهه 80 منجر به مصرف بیش از حد این نهاده کشاورزی شد که در نتیجه آن، سیاستهای اصلاحی کنونی برای حفاظت از منابع آبی، به ناگزیر هزینه استفاده از آب را برای کشاورزان بیشتر میکند. ممکن است در بعضی مناطق تخطی شود، با این حال ما بدون شعار با اصلاح الگوی مصرف پایبند بودیم.

همچنین، به طور معمول و با فرض داشتن کشاورزی خرد و بدون بیمه، آسیبپذیری کشاورزان در مواجهه با نوسانهای قیمتی بیشتر است و در نتیجه ریسک شدیدتری را هم در بازار پرنوسان و ریسکی محصولات کشاورزی متحمل میشوند. با این حال گاهی اوقات این تصور وجود دارد که اقتصاد کشاورزی، کمد آقای ووپی است، میتوانیم در آن را باز کنیم و کوهی از سیاستها و ابزارهای سیاستی بخش کشاورزی آماده به بیرون پرتاب میشود و ما یک مورد را که در دسترستر است، بیشتر از آن خوشمان میآید و میتوانیم با انتخاب آن سر زبانها بیفتیم بدون مطالعه و تحقیق درباره اثرسنجی یا تحلیلی درباره کارآمدی آن برگزینیم. به هرحال هرچند مدتهاست کمبود منابع آبی یکی از چالش های افزایش تولید کشاورزی در ایران به شمار می روند تحقیق ما نشان می دهد محدودیت های دیگر از لحاظ مطلوبیت زمین نیز وجود دارد. قیمت ذرت نیز به دلیل افزایش تولید در آمریکا و میزان بالای تولید گندم که می تواند جایگزین ذرت باشد، کاهش یافته است. به این فرض در اصطلاح اقتصادی فرض «انتظارات تطبیقی» (Comparative expectations) گفته میشود که بر اساس آن، قیمت انتظاری تابعی از قیمت کنونی و قیمتهای گذشته است.

را میتوان بر روی پیشخوان میوه فروشیها پیدا کرد. البته در بازارهایی مثل مرغ یا تخممرغ، به دلیل دوره نسبتاً کوتاهتر شروع تولید تا عرضه در بازار (در مقایسه با دورههای یکساله یا ششماهه در بازارهای کشاورزی) انتظار میرود شدت رفتارهای نوسانی کمتر باشد و بازارها سریعتر نقاط تعادلی را پیدا کنند. به مدلی که برای توضیح این رفتار قیمتی در بازارهای خاص مثل محصولات کشاورزی طراحی شده، مدل «تارعنکبوتی» (Cobweb Model) گفته میشود. عامل بزرگتر هم که البته سیاست واحدی پشت آن نیست، چگونگی قیمتگذاریهای دولتی و تعیین کف و سقف قیمت محصولات غذایی در شرایط خاص است که خود، به عاملی برای نوسانهای بیشتر تبدیل میشود. طبق اعلام رسمی اتحادیه شالیکوبی داران مازندران امسال به ازای هر کیلو تبدیل شالی به برنج سفید در شالیکوبی های سنتی ۱۳۰۰ و در واحدهای صنعتی مدرن و پیشرفته ۱۴۵۰ تومان تعیین شده است ، متوسط تولید شالی رقم کیفی طارم محلی و طارم هاشمی که ۷۰ درصد برنج تولیدی مازندران را تشکیل می دهد بین پنج هزار تا پنج هزار و ۵۰۰ کیلو گرم است که اگر پنج تن را در کارمزد ۱۳۰۰ تومان شالیکوبی های سنتی محاسبه کنیم برابر با ۶میلیون و ۳۰۰هزار تومان و در شالیکوبی های پیشرفته به هفت میلیون و ۲۵۰ هزار تومان رسیده است .

به همین دلیل بهنظر میرسد در مناطق مستعد به ازای هر کیلومترمربع یک حلقه چاه داریم؛ بنابراین کشور را به یک آبکش تبدیل کردهایم. 2. کشت گلخانهای به پایش و مراقبت دائمی نیاز دارد زیرا یک لحظه غفلت از شرایط محیطی و محصول ممکن است خسارات جبرانناپذیری برای شما به بار آورد ( به عنوان مثال افزایش یا کاهش بیش از حد دما میتواند منجر به از بین رفتن محصولات شود). در مجموع سه مرحله دریافت کارت بازرگانی از اتاق بازرگانی ایران، جواز تاسیس از وزارت جهاد کشاورزی و نهایتاً دریافت برند از مرکز مالکیت معنوی باید صورت بگیرد که هریک مدتزمان بسیار طولانی و هزینههای زیادی را به شخص تحمیل میکند که با توجه به تجربیات شخصی که برای دریافت برند بینالمللی محصولات کشاورزی ایران داشتهام، آن را به تحریر درآوردهام تا نشان دهد برند به عنوان پیشنیاز بستهبندی محصولات کشاورزی ایران، خود با روال اداری طاقتفرسا و طولانیمدت همراه است و به جرات میتوان گفت از اولین علل عقبماندگی در بستهبندی محصولات کشاورزی ایران، همین روال ثبت برند است. با توجه به این موارد، لزوم ساختارسازی بازرگانی محصولات کشاورزی ایران به صورت علمی و کارآمد و بهروز ضروری است. در همین ارتباط، عضو هیات علمی و دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اصفهان میگوید: راندمان در مصرف آب و بهبود کیفیت محصولات تولیدی از مهمترین شاخصهای این نوع کشت به شمار میرود و از آنجایی که اصفهان از لحاظ میزان و تنوع محصولات کشاورزی در بین دیگر استانها در جایگاه ممتازی قرار دارد میتواند بیش از گذشته در این صنعت وارد عمل شود و تولیدات خود را روز به روز افزایش دهد.