دانشمندان این سرزمین در خلال مطالعه درباره ویژگی دارویی گیاهان به امور کاملا فنی نیز میپرداختند و دستگاههایی برای بهره برداری از آب تهیه دیدند که از آن جمله میتوان چرخ چاه خودکار را نام برد. بهره گیری از پتانسیل های بالقوه در صنعت کشاورزی می تواند بستری برای هدایت کشور به سوی واکسینه شدن در برابر انواع و اقسام تحریمهایی که ممکن است امنیت غذایی کشور را تهدید کند، محسوب شود. 1- سیستم موقعیت یابی جهانی که سبب شناسایی نقاط ضعف و قدرت مزارع می شود. این سیستم مدیریتی با در نظر گرفتن تکنولوژی پیشرفت های حاصله بیش تر در مزارع بزرگ قابل اجرا و توجیه اقتصادی دارد و عکس کشورهای پیشرفته که توجه خاصی به این نوع سیستم کشاورزی دارند، کشورهای در حال توسعه هنوز استفاده از ارقام اصلاح شده و محصولات بیوتکنولوژی را به این شیوه های جدید ترجیح می دهند.
بر این اساس آمارها و برآوردهای داخلی نیز نشان از میزان ضایعات محصولات کشاورزی ۲۵ تا ۳۰ درصدی از مرحله کشت در مزرعه تا مصرف خانوارها دارد. یکی از باورهای غلطی که در اذهان برخی نقش بسته و حتی نمیگذارد قدمی در این راستا بردارند وجود “گازهای گلخانهای” است در حالی که اگر به صورت علمی موضوع بررسی شود گلخانه ها محیطی سالم و بدون آلودگی برای کشاورزی است. تحقیقات علمی به منظور دستیابی به ارقام گندم مقاوم به شوری، از سال 1339 در کشور آغاز شده است. اقتصاد کشاورزی رشتهای است که مفاهیم علمی اقتصاد در آن کاربردی شده تا موضوعات اقتصادی بخش کشاورزی در چارچوب نظریه و مبانی اندیشهای علم اقتصاد نظم و قاعده پذیرد و در کنار مباحث دیگری مانند موضوعات فنی، اقلیمی، سلامت و بهداشتی در پیوند و تعامل با یکدیگر به توسعه پایدار بخش کشاورزی کمک کند. فعالیت این شخصیتها محدود به تجارت نیست و تعامل سازندهای بین دو طرف قرارداد برای موضوعات مختلف از قبیل توسعه دانش و فناوری، تأمین مالی، آموزش و همچنین تحقیق و توسعه فراهم میشود و میتواند توسعه پایدار کشاورزی را بههمراه داشته باشد. با توجه به تجربههای جهانی، توسعه کشاورزی قراردادی بهترین شیوه و روش برای برقراری ارتباطات بین بازیگران زنجیره ارزش محصولات کشاورزی و غذایی است، اما توسعه این نوع قراردادها نیازمند وجود الزامات بیان شده و وجود شرکتهای تخصصی کارآمد و توانمند در بخش کشاورزی است.
براستی رونق تولید و اشتغال را میتوان در این منطقه کوچک دید. سیستم های ترکیبی یعنی تجهیزاتی که در یک زمان واحد می توانند چند عملیات را انجام دهند. یک قرارداد رسمی بین مزرعه و یک مؤسسه یا شرکت فعال در حوزه کشاورزی، وجه مشترک میان غالب این مدلها است و در نتیجه، یک نقطه مشترک و وجه تمایز با قراردادهای افراد حقیقی ایجاد میکند. براساس همین گزارشات، میزان برداشت محصول از کل اراضی زراعی در سال 1397 معادل 63.9 میلیون تن بوده است که از این میزان، 56.3 میلیون تن (معادل 88%) از کشت آبی و 7.6 میلیون تن (معادل 12%) از کشت دیم برداشت می گردد.
چنانچه به رقم واردات 22 میلیون تنی محصولات کشاورزی در سال 1397 که از سوی سازمان توسعه تجارت منتشر گردیده است مراجعه نماییم و عزم خود را در تولید محصولات وارداتی جزم نماییم، در این صورت به حدود 1.8 میلیون هکتار زمین زیر کشت آبی جدید با فرض برداشت 12.5 تن در هکتار برای محصولات وارداتی نیاز خواهیم داشت و چنانچه برداشت واحد سطح این محصولات را 50% متوسط برداشت واحد سطح در اراضی کشت آبی (6.25 تن در هکتار) درنظر بگیریم، در این صورت به حدود 3.5 میلیون هکتار اراضی جدید برای کشت آبی محصولات وارداتی نیاز خواهد بود. وسعت کشور ایران حدود 165 میلیون هکتار است و در این میان، براساس نتایج آمارگیری زراعت در سال 1397 که توسط مرکز آمار ایران منتشر گردیده است حدود 15.5 میلیون هکتار اراضی زراعی و براساس نتایج گزارش آمارگیری از باغداری های کشور در سال 1396 که توسط مرکز آمار ایران منتشر گردیده است، حدود 1.85 میلیون هکتار اراضی باغی وجود دارد. در این شاخص ها به عوامل حیاتی و مهم مانند آب و خاک و کود شیمیایی و اثرات عوامل مختلف روی محصولات پرداخته و به شکل نرم افزاری منتشر میکند.
در این مقاله به بررسی راهکارهای کشاورزی با آب شور و انواع محصولات قابل کشت با این آب خواهیم پرداخت. در حال حاضر حجم قابل توجهی از آب در ایران و جهان، تحت تاثیر شوری قرار دارد. جالب اینجاست که این حجم از ضایعات از میزان واردات سالیانه محصولات کشاورزی بیشتر است. اما به راستی دلیل این حجم از ضایعات چیست و چه راهکارهایی جهت کاهش آنها وجود دارد؟ گیاهان هالوفیت می توانند به عنوان منابع جدید تولید علوفه جهت تغذیه دام و طیور به طور غیرمستقیم در مرتفع ساختن نیاز پروتئینی رو به رشد کشور اثرگذار باشند. از این رو بهترین راهکار جایگزین کردن گیاهان به زراعی شده و مقاوم به شوری آب است. این طرح که توسط اتحادیه اروپا استفاده شده و نتایج خوبی به همراه داشت، از کشاورز میخواهند که در ازای دریافت مبلغی، تمام یا قسمتی از زمین خود را کشت نکند. از جمله با استفاده از خرید با قیمت تضمینی، و بازاریابی مناسب میتوان از کشاورز حمایت کرد تا با بهبود عملکرد میزان ضایعات را کاهش دهد. کشت گلخانه ای نیاز به مراقبت همیشگی دارد و لحظه ای غفلت در این کار می تواند خسارات جبران ناپذیری را سبب شود.
بهره گیری از این روش ها مخاطرات استفاده از آب های شور در اراضی کشاورزی را به حداقل ممکن می رساند. در ابتدا ممکن است علت برگشت این محصولات کشاورزی به وجود سموم مورد استفاده برای تولید محصولات کشاورزی باشد که این سموم مورد تایید کشورهای مقصد صادرات محصوات کشاورزی ایران نبوده باشد؛ این امر در سراسر جهان شایع بوده و به منزله بی کیفیت بودن محصول تولید شده قلمداد نمی شود. شاید جالب باشد بدانید که علت کمآبی، بهجز نبود آب، شور شدن خاک است که به صورت مستقیم و نهفته از عوامل مهم از بین بردن غذای بشر است. علت رشد کشاورزی دقیق در بین محققان و کشاورزان، بهبود و توسعه تکنولوژی در بخش های مختلف مانند سیستم تعیین مختصات جغرافیایی، سنسورهای، عکسهای هوایی یا ماهواره ای و مدیریت اطلاعات جغرافیایی است. پخش این شاخص ها و آموزش کشاورزان و در اختیار قرار دادن این اطلاعات به کشاورزان به کمک مراکز ای سی تی و بالابردن مدیریت اطلاعات مزارع به کمک جی ای اس و کمک به کشاورزان و استفاده از تکنولوژی های مربوط به ماشین آلات کشاورزی با برنامه ریزی های دقیق سبب اتخاذ نتایج جالبی شده است. تفاوت اصلی بین کشاورزی رایج و کشاورزی دقیق، علاوه بر بکارگیری تکنولوژی جدید، سیستم های جانبی در کنار وسایل رایج در کشاورزی در اندازه ی سطح های کوچک به عنوان واحد مدیریتی است.
از این رو میتوان با آموزش و فراهم سازی امکانات و شرایط در جهت استفاده از روش های جدید کشاورزی نظیر تغییر الگوی کشت، جایگزینی روشهای نوین آبیاری به جای روشهای قدیمی و غیره، میزان ضایعات را به طرز چشمگیری کاهش داد. هنگامی که میزان ضایعات در کشور بالا باشد، به منظور برطرف کردن نیاز کشور، باید از منابع طبیعی بیشتری در جهت تولید محصولات کشاورزی استفاده کرد که این تولید افزوده خود سبب به وجود آمدن مشکلات زیست محیطی فراوانی میشود. در مرحله بعد، اصلاحات ارضی دهه 40 با شوک نفتی دهه 50 همراه شد و این شروع اعتیاد جدی کشور به نفت بود. در کنار نفت، فراوردههای نفتی و پتروشیمی و محصولات معدنی، محصولات کشاورزی ایران یکی از اصلی ترین بخشها در سبد صادراتی کشور را به خود اختصاص داده و در سالهای گذشته بخش مهمی از این محصولات به کشورهای همسایه صادر شده است. همچنین وجود واحدهای تحقیق و توسعه برای بهبود بیش از پیش بذور و تلاش برای کاهش مصرف آب در تولید محصولات از دیگر ضروریات این طرح می باشد. کمبود آب و حساسیت دانشمندان در برابر حفظ محیط زیست و حفظ منابع انرژی، دانشمندان علوم کشاورزی را وادار به ایجاد شیوه های نوین در مدیریت مزرعه، و بهینه سازی مصرف نهاده ها، عملکرد را نیز افزایش داده و در نهایت بازده ی اقتصادی را بالا ببرند.
بنابراین گزارش، در دیگر محصولات اساسی مانند دانههای روغنی و پنبه و برنج نیز با وجود اینکه هنوز به خودکفایی نرسیده ایم اما با افزایش عملکرد و افزایش تولید در واحد سطح، بدون اینکه بر میزان مصرف منابع آبی کشور بیفزایم در حال افزایش تولیدبرای دستیابی به خودکفایی هستیم. کاهش مصرف کودهای شیمیایی به علت وجود نقشه های هوایی و کمترین مقدار مواد مغذی خاک و کمک به کاهش آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف بیش از حد مواد شیمیایی و همچنین افزایش عملکرد در صورت عمل کردن به موقع و به میزان لازم است. 1. سطح پوشش گلخانه در بالاترین نقطه بصورت افقی بوده و این امر عدم هدایت صحیح برف و مهمتر ماندن رطوبت و تعریق در آن نقطه را بهمراه دارد این نقیصه با استفاده از دو پوشش کردن سازه و یا تغییر سقف قوسی به گنبدی مرتفع کرده البته روشهایی همچون کنترل رطوبت با افزایش دما نیز برای کاستن رطوبت داخل گلخانه استفاده میگردد.
در این راهکار در ابتدا باید میزان بهرهوری و کیفیت محصولات کشاورزی را بالا برده و سبب آنها را در بستهبندی مناسب که مشتری را جذب سایت agriculture-na کند، قرار داد. در این حالت گیاه رطوبت خود را از دست داده و دچار استرس کم آبی می شود. دسترسی به داده ها، تصویری جامع از عرضه و تقاضا ایجاد می کند. کشاورزی دقیق جدید به کمک دسترسی به فناوری اطلاعات و آموزش و به کار گیری سیستم های نیمه مکانیزه برای کاشت و برداشت محصولات مطرح می شود . مدنی در ادامه افزود؛ ۵.۵ میلیون هکتار زمین های ما در مناطق کاملا به درد نخور و با مطلوبیت بسیار پایین است، تصریح کرد: البته می توان برای این وضعیت فاجعه آمیز، هم کاری کرد زیرا با وجود اینکه بیشتر ظرفیت مناطق خیلی خوب و خوب برای کشاورزی، مورد استفاده قرار گرفته اند ولی حدود ۴.۵ هکتار مناطقی با مطلوبیت متوسط داریم که از آنها برای توسعه کشاورزی استفاده نکرده ایم و به نظر می رسد حدودا کمتر از ۲ میلیون هکتار آنها قابل استفاده باشد. در نگاه اول کشاورزی دقیق مدیریت بسیار پیچیده ای دارد و توجیه اقتصادی این سیستم با تردیدهایی روبه روست ولی با در نظر گرفتن به چالش های متعددی که امروزه در تامین آب، غذا، آلودگی محیط زیست و منابع انرژی و …
در این میان برای طراحی و پیادهسازی یک مدل از کشاورزی قراردادی که متناسب با نیازهای محیطی و منطقهای باشد، نیازمند اطلاعات دقیق و شفاف و قابل تحلیل، مدیریت دانش حقوقی مرتبط با آن، ایجاد دفتر حقوقی تخصصی قرارداد کشاورزی در حوزه قوه قضائیه، کانونهای مشاوره حقوقی تا سطح مزرعه، آموزش و ترویج آن در میان بازیگران زنجیره ارزش، هدایت و راهبری دولت و حاکمیت با سیاستهای مناسب و حمایتهای هوشمند است که باعث شکلگیری فضای همکاری و همیاری بر مبنای اعتماد متقابل بین دو طرف قرارداد میشود. با در نظر گرفتن مطالبی که گفته شد نقش فناوری اطلاعات در این علم بسیار مهم است. این طرح برای محصولاتی که بیش از نیاز تولید شده و انبار میشوند در جهت کاهش ضایعات بسیار کارآمد است. به خاطر دلایل ذکر شده کشاورزی دقیق به عنوان یکی از جدید ترین راهکارها جهت کاربرد ابزار و ماشین در عملیات کشاورزی پا به عرصه ی دنیای تکنولوژی جدید نهاد. باتوجه به مشکل کم آبی کشور، کاهش آب در اختیار کشاورز و کاستن از سطح زیرکشت توسط کشاورزان به دلیل کمبود آب، وزارت جهادکشاورزی در یکسال گذشته در راستای مدیریت و ارتقا بهره وری آب در کشاورزی، طرح ها و اقدامات مهم و عملیاتی انجام داده است با این حال تحول در این بخش نیازمند تکنولوژی های جدید است.
کشاورزی قراردادی ممکن است دارای مدلهای متعدد و شامل بازیگران مختلف باشد. طبق گفته محمد قربانی پنج قلم عمده صادراتی به لحاظ ارزشی شامل پسته به ارزش ۶۵۴ میلیون دلار، گوجه فرنگی تازه یا سرد کرده به ارزش ۲۵۹ میلیون دلار، هندوانه به ارزش ۱۸۱ میلیون دلار، خرما به ارزش ۱۵۰ میلیون دلار و سیب تازه به ارزش ۱۳۱ میلیون دلار بوده است. هر محصول کشاورزی شامل میوه و صیفیجات و غلات اگر باقیمانده سموم یا نیترات بیش از استاندارد داشته باشد سلامت افراد را به خطر میاندازد و و امروزه ابتلا به بیماریهای خطرناک مانند سرطان با سموم مانده در مواد غذایی ثابت شده استوی که نخواست نامش ذکر شود با تاکید بر این که این باقیمانده سموم عواقب و عوارض متعددی بر سلامت جامعه دارد، میافزاید: خاک در صورتی که حاوی آلایندههایی چون فلزات سنگین باشد آلوده است، آب و حتی هوا هم چنین آلودگیهایی دارد و نیازمند اقداماتی زیربنایی در این زمینه هستیم.
هدف از انجام کشاورزی دقیق، جمع آوری و پردازش داده های لازم با تنوع ویژگی های خاک و شرایط متفاوت برای تولید محصول، به منظور بالابردن بهره وری از ابزار های مصرفی در واحدهای کوچکی از زمین زراعی است. بهره بردن از این دستگاهها در حفاری و احیای زمینهای بایر اقدامی است که از دیدگاه برخی کارشناسان بسیار مطلوب است، اما فعالان محیط زیست همچنان انتظار دارند، استفاده از روشهای نوین آبیاری در کشاورزی توسعه یابد، اقدامی که جهاد کشاورزی مدعی است، در حال وسعت بخشیدن به آن است. در کشور ایران استفاده از سرویس های اینترنتی برای انجام آموزش خدمات و راه های کشاورزی دقیق بسیار پائین است و دسترسی به آن برای عموم امکان پذیر نیست و همچنین استفاده از روش های مکانیزاسیون کشاورزی بسیار گسترده نیست.
در این میان حضور دولت در قالب حکمرانی خوب به عنوان نفر سوم برای آمادهسازی بسترهای قانونی و حقوقی، شفافسازی، ایجاد رقابت و حذف رانت و فساد، تدوین بسته حمایتی، نظام پایش نظارت، کنترل و ارزیابی برای شکلگیری و پایداری قراردادهای کشاورزی ضروری است. ۴- احداث گلخانه در جهت مناسب، در نفوذ نور به داخل گلخانه و افزایش پایداری گلخانه در برابر باد بسیار مهم است. اهمیت و ضرورت کشاورزی دقیق و تکنولوژی با در نظر گرفتن محدودیت منابع و افزایش جمعیت، بسیار مشخص است ولی آنچه دارای اهمیت است اینکه باید تمام جوانب به صورت کامل تحقیق و بررسی شود و سیاست های کلان و برنامه ریزی های بلند مدت و کوتاه مدت کشور با این تکنولوژی گره خورده است. بنا بر آنچه که در ابتدا گفته شد، کشاورزی سنتی به عنوان عامل اصلی افزایش ضایعات کشاورزی در بخش مزرعه محسوب میشود.
با توجه به آنچه تا کنون گفته شد، به دلیل محدودیت منابع آب شیرین در کشور و همچنین تشدید بحران کم آبی، استفاده از گیاهان شورزی اهمیت فراوانی دارد. طبق بررسی های مرکز تحقیات کشاورزی استان گلستان، استفاده از آب شور زهکش برای آبیاری مزراع گندم (آب شور ۱۲ دسیزیمنس بر متر )، عملکرد محصول را تا 10 درصد تحت الشعاع قرار می دهد؛ اما از سوی دیگر صرفه جویی 50 درصد آب شیرین را به همراه دارد. در واقع این روش کشاورزی دقیق پیش بینی وضعیت کشاورزی در آینده است و می توان با مدیریت عوامل اساسی و مهم کشاورزی مانند کود شیمیایی، آهک، علف کش، بذر و … که به کمک این اطلاعات جمع آوری شده و تکنولوژی های جدید برای محاسبات دقیق برای سطح ناهمگون مزرعه از قسمت های مختلف مانند میزان مواد مغذی خاک، گسترش و توسعه آفت ها و بیماری ها و علف های هرز در بخش های مزرعه و تصمیم گیری درباره فعالیت های مدیریتی و پیش بینی میزان عملکرد بررسی خواهد شد. مطالعات مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی حاکی از آن است که کشت خربزه دیررس سبزوار ( مه ولاتی) با استفاده از آب شور و لب شور، علاوه بر کاهش تلفات آب، افزایش صادرات این محصول را نیز به همراه دارد.
