کشاورزی قراردادی روزنه امید کشاورزان/ اجرای کشت قراردادی برای کشور، مثبت یا منفی؟ مجله خبری کشاورزی
جامعه کشاورزی ایران نیازمند مقاومسازی خود از طریق تولید بهصرفه و رقابتی و افزایش توانمندیها برای هماهنگی با تغییرات اقلیمی است که چهره جدید خود را متعاقب خشکسالیهای سه دهه گذشته از بهار 1398 به همگان نشان داده است. مزرعه هوشمند مزرعهای است که در آن از فناوریهای روز دنیا برای کاشت، آبیاری، مراقبت، برداشت و سایر فرآیندهای مربوط به کشاورزی استفاده میشود. در این همایش مهندس احمدی ضمن خوش آمدگویی به مدعوین، اعلام نمود که سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی با تکیه بر پتانسیل بسیار بالا وجود دانش آموختگان عضو در سازمان، کمک به تسهیل در امر سرمایه گذاری و افزایش بهره وری مبتنی بر علم و دانش را جزو اولویت های کاری خود قرار داده است. شوربختانه نظام آموزش عالی کشاورزی همچنان متکی به آموزههای دهه 40 توجهی به تغییرات تکنولوژیک نداشته و سیستم ترویج و آموزش کشاورزی کشور نیز اگرچه با تولید برخی از اپلیکیشنهای فنی سعی در نشر نوآوریهای امروزین دارد، اما همچنان از الگوهای دهه 50 سود میبرد، در نظام تحقیقات کشاورزی ما هم، کشاورزی هوشمند هنوز تا تبدیلشدن به یک سوژه پژوهشی ناب فرسنگها فاصله دارد.
کاربرد اینترنت اشیاء در کشاورزی هوشمند بیشتر از مواردی که به آنها اشاره شد.کنترل ماشینآلات کشاورزی، پهپاد در کشاورزی، توسعه کشاورزی دقیق یا مکان محور، سیستمهای مدیریت زمین End-To-End از دیگر کاربردهای اینترنت اشیاء در کشاورزی هوشمند است. این روش نیاز به درک رباتیک و ICT دارد و بسیاری از کشاورزان این مهارتها را ندارند. با تولید بیشتر، سرمایه گذاران کارخانه های فرآوری محصولات بیشتری را تاسیس می کنند که به نیروی کار بیشتری هم احتیاج دارند. عضو گروه مهندسی بیوسیستم دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی ساری نیز در این زمینه از نحوه عملکرد جهاد کشاورزی مازندران گلهمند است و می گوید: جهاد کشاورزی پیش از اعطای تسهیلات یکسان به تمام کشاورزان، باید با کمک متخصصان و پژوهشگران دانشگاهی، مساحت زمین، نوع خاک، محصول و میزان سودآوری را بررسی کنند و سپس مطابق با آن شرایط، برای خرید ماشین آلات کشاورزی تسهیلات داده شود.
سیستمهای آبیاری هوشمند به WiFi متصل هستند و میتوانند با یک دستگاه هوشمند و از راه دور کنترل شوند. برای این کار میتوان از یک کاور پلاستیکی کمک گرفت و یا در صورت امکان گیاه را به محلی گرم منتقل کرد. هرکدام از این شرکتها خدمات ویژهای را درزمینه هوشمند سازی کشاورزی ارائه میدهند. یکی از ویژگی هایی که گلخانه را از دیگر فعالیت های مرتبط با صنعت کشاورزی متمایز می کند قابلیت کشت و پرورش محصول به شکل 4 فصل می باشد که این مورد، امتیاز بالایی برای افزایش درآمد گلخانه میباشد. نکته قابل بیان اینجا است که با وجود این مزیتها نه تنها، انسان به طور کامل از این نوع کشاورزی حذف نشده، بلکه همانطور که در بالا توضیح داده شد، ماهیت کارشان تغییر می کند.
خاک باید نرم و عاری از سنگ باشد. هر چند همچنان برخی از اراضی کشاورزی بالادست و کوهستانی که ادوات کشاورزی، راهی برای رسیدن به آنجا را ندارد، با گاوآهن شخم زده میشوند اما باید گفت، دیگر تصورات افراد یک قرن پیش، تخیل و تصور واهی نیست و به حقیقت پیوسته است. از زیانهای عدم رعایت دوره پرهیز و بهکارگیری آنتیبیوتیکها بهعنوان محرک رشد، میتوان به افزایش تولید هورمونهای رشد و مردانه در بدن مصرفکنندگان، ایجاد مقاومتهای آنتیبیوتیکی و ابتلا به سرطان در آنان اشاره کرد. در واقع سالانه ۱۹.۳% افزایش خواهد داشت. هنگامی که در رابطه با بحث اینترنت اشیاء یک سیستم هوشمند مورد استفاده واقع می شود، کشاورزان این توانایی را خواهند داشت که به راحتی اطلاعات متنوعی را از محیط دریافت کنند و بر اساس آن اطلاعات، تصمیم های قابل اتکاتری را اتخاذ نمایند. همانگونه که گفتیم در کشاورزی هوشمند که مبتنی بر اینترنت اشیاء است، از مجموعه ابزارها و برنامههایی برای نظارت و پایش مزارع کشاورزی استفاده میشود. واژه ی مکانیزاسیون کشاورزی از زمانی متداول گشت که تراکتورهای بخاری وارد مزرعه شدند، ولی ورود این وسایل یا مکانیزه شدن کشاورزی صرفا به منظور انجام کار بهتر، بیشتر و با هدف افزایش درآمد انجام گرفت و امروز نیز چنین است.
براساس اعلام فائو طی چهل سال آینده ۹۰درصد امنیت غذایی جهان وابسته به تحقیقات و پژوهشهای بخش کشاورزی خواهد بود. از سوی دیگر فشارهای شدید بر منابع آبی، خاکی و ناامنی غذایی باعث تخریب نظامهای بهرهبرداری سنتی شده و پدیده گرمایش زمین، افزایش سطح آب دریاها، اسیدیشدن اقیانوسها، ذوبشدن یخچالها، تغییرات اقلیمی، زیستمحیطی و سلامت را هدف قرار داده و بهیقین، امنیت غذایی جهان را تا سال 2050 با چالشی بنیادی روبهرو میکند. امید است با اتخاذ تصمیمات کارآمد از سوی مراجع ذیصلاح، گامی مهم در توسعه هر چه بیشتر کشاورزی هوشمند در ایران برداشته شود. این فناور داخلی ادامه میدهد: «محصول ما کود کلات آهن است که محققان طی سالها بررسی متوجه شدهاند از طریق یون و کلات آهن بهخوبی جذب گیاه میشود. با استفاده از یک سیستم خودکار و بر اساس دادههای محیطی بهدستآمده، میتوان وضعیت گلخانه را به حالت مطلوب رساند. جنبههای اقتصادی کشاورزی زیستی: یک نظام کشاورزی پایدار، طبق تعریف باید جواب گویی نیازهای نسل کنونی، بدون مخاطره انداختن نیازهای نسل آینده باشد، ضمن این که باید از نظر اقتصادی برای کشاورزان و جامعه بهطور کلی پایدار و امکانپذیر باشد. کشاورزی هوشمند یک مفهوم کشاورزی نوین است که در آن به استفاده از فناوری های جدید به منظور بهبود تولیدات کشاورزی با کاهش همزمان هزینه ها پرداخته می شود.
از سال 2007 جان دیر (John Deere) پیشتازانه تراکتورهای خود را به اینترنت متصل کرده است و استفاده از تراکتورها و ماشینهای برداشت هوشمند و هواپیماهای بدون سرنشین کشاورزی، آبیاری هوشمند (با قابلیت کاهش 30 درصدی میزان مصرف آب)، نورافشانی مصنوعی و کنترل خودکار محیطی در مزارع مدرن رواج زیادی یافته و در بسیاری از کشورها نصب سامانههای هوشمند مبارزه با آفات، بیماریها، سرمازدگی و تگرگ در دستور کار قرار دارد. اتحادیههای روستایی و کشاورزی، مراکز خدمات کشاورزی، شرکتهای سهامی زراعی، تعاونیهای تولید و تشکلهای آببران با شرکت نامهها و اساسنامههایی که قریب 50 تا 25 سال از عمرشان میگذرد حتی پاسخگوی حیات ایجابیشان نیستند چه برسد که موتور پیشرانه نهادی در بخش به شمار روند. کشاورزی با توجه به مشکلات متعددی نظیر کمبود منابع و تغییرات آبوهوایی که با آن مواجه است، ازلحاظ کیفی و کمی نیاز به تولید بیشتر محصولات غذایی دارد. هر یک از گیاهان برای داشتن رشد مطلوب نیاز به شرایط خاصی از نظر شدت نور، دمای روزانه، دمای شبانه، میزان رطوبت هوا و خاک دارند. درنهایت روند تحقیقات و کاربردهای موضوعی مرتبط با هر یک از هشت حوزه کشاورزی هوشمند معرفی گردیده است. بهگونهای که ارائه این خدمات جزء بلافصل بسته حمایتی و یارانه دولتهای مدرن در کمک به جامعه کشاورزی است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به یک نکته مهم دیگر نیز اشاره میکند: امروزه کشاورزان از سطح اطلاعات بالا و به روز برخوردارند، نگرش کشاورزان با افزایش میزان آگاهی و ارتباط با متخصصان زراعت از کشاورزی سنتی به کشاورزی هوشمند تغییر کرده است. از این دوره کتاب های کشاورزی زیادی به جا مانده است که مهم ترین آن ها ارشاد الزراعه نام دارد که تالیف گر آن فاضل هروی می باشد. از ماهواره، هواپیما یا پرنده بدون سرنشین یا UAV برای تصویربرداری و اسکن زمین کشاورزی استفاده می کنند. باید از عملکردهای نامناسب کشاورزی در زمین های نامناسب جلوگیری شود زیرا این زمین ها محصولی با هزینه کلان تولید می کنند و به مشکل کم آبی دامن می زنند. مدیریت هزینهها: با رصد لحظهای زمینهای زراعی و محصولات در حال رشد، ناهنجاریهای احتمالی شناساییشده و قبل از بروز ضرر مدیریت میشوند. حسگرهای تعبیهشده در گلخانهها، رصد لحظهای شرایط محیطی گلخانه را بر عهدهدارند. کلانتری به این موضوع تاکید ویژهای دارد که جهاد کشاورزی باید از دانش پژوهشگران و اساتید دانشگاه در جهت توسعه کشاورزی استفاده کند و از آنها راهکار بگیرد، چرا که اطلاعاتی که ازسوی دانشگاهیان به جهاد کشاورزی داده می شود در اختیار متخصصین زراعت قرار میگیرد و سپس این متخصصان با بررسی شرایط محیط کشاورزی، بهترین و سودمندترین نوع محصول و روش های نوین کشت را به کشاورزان منتقل کنند، اینگونه زنجیره تعامل بین دانشگاهیان، جهاد کشاورزی، متخصصین و کشاورزان ایجاد می شود.
کنترل فرآیندهای داخلی و کاهش ریسک تولید: دادههای حاصل از سیستم اینترنت اشیاء این فرصت را ایجاد مینماید که برنامهریزی درستی برای میزان تولید داشته باشند. ۲. فرصت های پیش رو به واسطه توسعه مزارع هوشمند چه هستند؟ محققان بر این باورند که به احتمال فراوان، به زودی با کشاورزی هوشمند، انسان دیگر به شکل سابق، در زمین کشاورزی فعالیت نخواهد داشت و نوع کار آنها در کشت محصولات با تغییرات ماهیتی رو به رو خواهد شد. این مسئول با تاکید بر اینکه بهرهوری را باید نسبت به سطح زیر کشت در استان افزایش داد، گفت: زنجان شهرک گلخانهای دارد که اقدامات بسیار خوبی در آن صورت گرفته که باید این اقدامات هرچه بیشتر توسعه پیدا کند. تحلیلی طیف و با حمایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در مرکز مطالعات بهرهوری سازمان مدیریت صنعتی برگزار شد. بر این اساس زمینهای این شرکت که مساحتی وسیع دارد، به همراه یک میلیون متر مربع فضای صنعتی و تاسیساتی با آب اختصاصی از رودخانه ارس به یک نفر واگذار شده بود. در کشاورزی صنعتی برای ساخت تجهیزات و ابزارآلات تعداد زیادی افراد به کار گرفته می شوند و میزان تولید محصول افزایش می یابد.
سازمان مرکزی تعاون روستایی هم به دلیل کهنگی ساختار و محتوای اساسنامهای با عمر بیش از 60 سال توان انجام بهینه تعهدات خود را در برابر جامعه کشاورزان ندارد و باید اساسنامهای امروزین و مطابق با چالشها و مقتضیات روز برای آن تدوین کرد. برای این منظور با استفاده از روش فراترکیب، از میان 480 مقالۀ انگلیسیزبان در فاصلۀ زمانی 8 سال (2010-2017)، 168 مقاله برای تجزیهوتحلیل نهایی انتخاب گردید. در دی ماه سال 1400 تفاهمنامه ای بین فصلنامه «تعاون و کشاورزی» و انجمن علمی تعاون ایران به منظور همکاری متقابل در زمینه گسترش، بهبود کارآیی و نوآوری در بخش تعاون و انتشار نتایج پژوهشهای علمی کاربردی مرتبط منعقد گردید.
یک سیستم آبیاری هوشمند و قابل برنامهریزی دارای سیستمهای تنظیم زمان است و به طور خودکار خاموش و روشن میشود. کنترلکنندههای تبخیر و تعرق (حسگرهای مبتنی بر آب و هوا) از دادههای محلی هوا برای تنظیم زمان اجرای آبیاری استفاده میکنند. بخشی از مردم معترض عراقی کمپینی را آغاز کردهاند که هدف از آن تحریم کالاها ساخت ایران است. ترویج بسترهایی موسوم به «رایانههای غذایی» بهمثابه مجموعهای از بسترهای هواکِشتی و آبکِشتی (بسترهای کشت بدون خاک) که به حسگرهای مختلفی مجهز شدهاند و تکنولوژیهای نوین مزارع عمودی هواکشت و سرپوشیده، امکان پایش و رصد تغییرات دائمی تمامی متغیرهای اثرگذار بر رشد گیاه را در کنار تکنیکهای باغداری حلقوی (Ring gardening) به وجود آورده است؛ اما نکته مهم و جالب این تغییرات پهندامنه و ژرفمقیاس، نه در ساختار فنی بلکه در «ساختار نهادی» آن نهفته است. سال 98، اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در سطح 2 میلیون و 80 هزار هکتار از اراضی پیش بینی شده است. بر اساس آمار به دست آمده جمعیت جهان در سال ۱۹۱۵ حدود ۱/۵ ميليارد نفر بوده است، در حالی که بر اساس برآوردها در سال ۲۰۲۱ بیش از 9/۷ میلیارد نفر بوده است. ۲. خاکورزی حفاظتی: با استفاده از روشهای خاکورزی حفاظتی، در زمان، سوخت و استهلاک ماشینآلات صرفهجویی میشود.
ازاینرو تحقق این نوع از کشاورزی تنها از طریق حمایتهای دولتی میسر خواهد بود. وی به حذف فعالیت انسان در کشاورزی هوشمند نیز اشاره و خاطرنشان کرد که در این نوع کشاورزی، نیاز به نیروی کارگر کمترمی شود اما از بین نمی رود بلکه سود کشاورز به طور چشمگیری افزایش می یابد ونیروهای جدیدی در سایر بخش ها از آن بهره مند می شوند. یکی از ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی مدرن به شمار می رود که می تواند با سرعت فوق العاده ای دانه پنبه را از الیاف آن جدا کند. مجموعه مزرعه بکر با بیش از یک دهه تجربه طراحی و تولید و نصب و راه اندازی واحدهای گلخانه ای و کسب ISO HSE، توانایی و تخصص انجام صفر تا صد کلیه مراحل احداث و نصب گلخانه، توسط اکیپ های حرفه ای خود را به بهترین نحو و با بیشترین سرعت دارد. بیتردید استفاده از این ابزار و امکانات برای نسل جوان جذابتر بوده و آنان را به این سمت سوق خواهد داد. اینترنت اشیاء میتواند به شیوه های متفاوتی کشاورزی هوشمند را بهبود بخشد. این دادهها از راه وایفای یا 3G به ابر محاسباتی فرستاده میشوند و هر کاربر عضو تعاونی کشاورزی میتواند از طریق شبکه اینترنت به آنها دسترسی پیدا کند.
چرا استفاده از ماشین آلات کشاورزی مدرن ضروری است؟ در بهار سالگذشته نسبت به بهار امسال سهم برخی کشورها با افزایش و برخی با افت همراه بوده است، بهطوریکه عراق بیشترین افزایش سهم ارزشی را با ۴/ ۵واحددرصد تجربه کرده است. در میانه جنگ اوکراین، بحران جهانی غذا، بحران انرژی و البته شوک افزایش قیمتها در بازارهای کشور، یک پیشنهاد جالب توجه روی میز ایران قرار گرفته است. این کارها بیشتر مربوط به بازاریابی محصول شما است تا نحوه کشت و پرورش محصولات کشت شده شما در گلخانه و حتی برای کسانی که به روش سنتی کشاورزی میکنند. گندمکار نمونه کشوری در گفتوگو با خبرنگار فارس در تبریز گفت: چون کشاورز توان خرید کود مناسب برای کوددهی زمین زراعی را ندارد تولید گندم کاهش مییابد، اگر دولت طرح« کشت قراردادی» را اجرا کند تا حد قابل توجهی از هدر رفت گندم و پوسیده شدن آن جلوگیری کرده و باعث رونق تولید میشود. بنابراین استفاده از تکنولوژی های جدید مانند اینترنت اشیاء در حوزه کشاورزی، زمینه پیشرفت صنعت کشاورزی در ایران و استفاده بهینه از منابع موجود را فراهم می نماید. محدودیت هریک از عوامل محیطی مانع از رشد گیاهان خواهد شد، بنابراین شرایط محیطی بسته به رشد گیاه بایستی تنظیم شوند.
در این نوع کشت از خاک به عنوان بستر کاشت استفاده نمی شود. درنهایت بر اساس اطلاعات بهدستآمده، اقدامات لازم برای بهبود شرایط کشت اتخاذ و اعمال میشود. باتوجه به شرایط آب و هوایی و رشد جمعیت ساکن در کرده زمین استفاده از محصولات کشاورزی افزایش پیدا میکند. این استاد دانشگاه از سوی دیگر، عدم تمرکز کشاورزی در یک نقطه را از دیگر اشکالاتی دانست که به هوشمندسازی آسیب خواهد زد، وی معتقد است مازندران قطب کشاورزی کشور است، اگر مسئولان سرمایه گذاری کشاورزی را در این استان متمرکز کند، با توجه به ظرفیت و استعداد بالا می توان به هوشمندسازی کامل آن اقدام کرد تا پس از عملیاتی کردن کشاورزی هوشمند الگویی برای سایراستان ها باشد. در دنیای امروز مکانیزاسیون به عنوان یک ضرورت اساسی در تولید محصولات کشاورزی مطرح است. به گزارش ایسنا، اگر حدود یک قرن قبل و یا نه، کمتر از 40 سال پیش، فردی به این موضوع فکر می کرد که روزی خواهد رسید تمامی فعالیتهای کشاورزی هوشمند و با کنترل انسانها صورت میگیرد، در ابتدا وی را فردی “تخیلی” و تصورات او را ناشی از خیال پردازی میپنداشتند. طرف روسی هم در جلسه مذاکرات و هم در مکاتبات بعدی به صراحت اعلام کرد در صورت تکرار موارد نقض، رژیم ممنوعیت موقت بر ورود برخی از محصولات کشاورزی ایران به خاک روسیه را مورد بررسی قرار خواهد داد.
در این اصل بر عدم استفاده از تکنیکهای کشاورزی که تبعات منفی بر روی منابع طبیعی دارد، تأکید شدهاست. ماهیگیری هوشمند نیز به کمک استفاده از روباتیک، کنترل اتوماتیک و تکنیکهای هوش مصنوعی و نقشههای دقیق منابع پایه از سال 2014 در اروپا، کرهجنوبی و آمریکای شمالی و ژاپن مطرح شده است. دادههای بهدستآمده از این حسگرها، در اطلاع از وضعیت کلی زمین کشاورزی، چگونگی عملکرد کارکنان و میزان کارایی تجهیزات کشاورزی بسیار سودمند است. یعنی اجرای این روش کشاورزی در جوامع روستایی و کشورهای در حال توسعه کاملاً غیرممکن است. همچنین عنوان داشتند با توجه به اینکه لازمه دستیابی به نتیجه مطلوب در اجرای هر طرح و پروژه ای، اجرای صحیح آن پروژه می باشد حضور متعهدانه و مقتدرانه اعضای سازمان در اجرای طرح استفاده از پهباد و دیگر طرحها ضروری و الزام آور است. تولید گوجه فرنگی ایران نیز بالغ بر ۵.۷ میلیون تن در سال است که این رقم تنها از تولید شش کشور در جهان کمتر است. این موضوع سبب شده است تا کشاورزی تنها در مناطق خاصی که دارای ویژگیهای کافی و مناسب جهت رشد محصولات گیاهی است، امکانپذیر شود. در طول جنگ جهانی اول، رئیسجمهور آمریکا، وودرو ویلسون، از همه شهروندان خواست تا از هر فضای آزاد جهت تولید غذا استفاده کنند تا جائی که در سال ۱۹۱۹، بیش از ۵ میلیون قطعه زمین زیر کشت بود و بیش از ۵۰۰ میلیون پوند محصول برداشت میشد.