ما از نظر سرمایه و تکنولوژی ضعف داریم. پس وقتی مازاد تولید ذرت داریم میتوانیم زمین آن را به کشت غلات دیگری مانند گندم و جو اختصاص دهیم، چون این وضعیت برای بازار غلات ما مناسبتر است. اکنون ما شاهد کمبودهایی در بازار برخی غلات مانند گندم و جو هستیم و از سوی دیگر میبینیم که شاهد مازاد تولید ذرت در برخی مناطق هستیم. در بحث محصولات کشاورزی خیلی از کشورها با این مشکل دسته و پنجه نرم میکنند مخصوصاً کشورهای همسایه ایران مانند ترکیه، پاکستان و هند و درکل کشورهای درحالتوسعه بهصورت حادتر و این به سبب ساختارها و قوانین، بعضاً نوع محصولات تولیدی و مصرفی و کیفیت محصولات و سلایق مصرفکننده، الگوی تغذیه و نوع فرهنگ مصرفکنندگان که در کشورهای همسایه، مشابه است به وجود میآید. محمدجواد عسکری رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس در گفتوگو با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به مشکلاتی به وجود آمده برای صادرات محصولات کشاورزی ایران به روسیه گفت: هر کشوری در شرایط فعلی علاقه مند است تا در راستای بحث مربوط به امنیت غذایی خود تلاش بیشتری انجام دهد چراکه امنیت غذایی به امنیت ملی کشورها گره خورده و در همین راستا کشورها قوانین سفت و سختی برای سلامت غذایی خود برداشتهاند.
او همچنین گفت: از سوی دیگر میتوانیم به بحث صادرات نیز توجه کنیم. به گزارش ایلنا، ارسلان قاسمی با بیان اینکه امنیت ملی با امنیت غذایی گره خورده است، گفت: اگر با این دیدگاه وارد بحث سیاستگذاری شویم بدون تردید باید به مسائل و مشکلاتی که پیشروی توسعه بخش کشاورزی است بیشتر توجه کنیم. با توجه به اهمیت این مسئله، گفتگوی سایت شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی با دکتر محمدرضا نظری، دانشآموختهٔ دکتری اقتصاد کشاورزی و استادیار پژوهشکدهٔ علوم محیطی دانشگاه شهیدبهشتی، راجع به معضل واسطهها در حوزهٔ کشاورزی پیش روی خوانندگان قرار میگیرد. در ادبیات اقتصاد هر حلقه یا عامل بازار که واسطه یکی از حلقهها است اگر با یک قیمت حاشیهای بیشتری جنس را میفروشد این تفاوت قیمت باید ناشی از بازاریابی محصول باشد و ناشی از خدماتی که به محصول اضافه کرده است. در اروپا میوه و سبزیها اکثراً در سوپرمارکتهای زنجیرهای به دست مشتری میرسد، هر قانون و هر نظارتی اعمال شود سلسله وار بر تمام فروشگاهها اعمال میشود ولی این را درنظر داشته باشیم که اختلاف کیفیت محصولات در اروپا هم تفاوت قیمت ایجاد میکند و این تقریباً مشکلی جهانی است. 2. الگوی کشت کشور بهخصوص برای محصولات فسادپذیر که تابع منحنی تارعنکبوتی هستند بهگونهای طراحی شود که حجم تولید محصولات، متناسب با حجم تقاضا باشد.
او بیان کرد: طبیعتا وقتی تولید افزایش پیدا کند، قیمت کاهش خواهد یافت و ما میبینیم که گاهی قیمت برخی محصولات به قدری کاهش مییابد که حتی به میزان هزینه تمام شده برای یک محصول نیز نیست. باید بگویم که دولت در صادرات محصولات کشاورزی نقش چندانی ایفا نکرده است پس بخش خصوصی نیازمند حمایت است تا میزان صادرات محصولات کشاورزی افزایش پیدا کند. اما مساحت تحت کشت ایران در این مدت، تغییر چندانی نداشته است و حدود ۱۲میلیون هکتار بوده که البته در سالهای ترسالی، اندکی بیشتر و در سال های کم بارش نوسان داشته است که این مساًله کاملا طبیعی است.
۳۵ درصد محصولات کشاورزی از مزرعه تا سفره به ضایعات تبدیل میشود از اینرو برای کاهش این ضایعات باید فکر اساسی صورت سایت agriculture-na بگیرد. او افزود: باید با تعاونیها همکاریهای لازم صورت بگیرد، اطلاعرسانیهای لازم هم صورت بگیرد تا وضعیت متعادلی برای بازار ایجاد شود. او میگفت مجموعه نتایج تحقیقات شماها برای ما خیلی با ارزشترومهمتر از این مبالغ ناچیز است. بیشتر مناطق این کشور، آب و هوای خشک تابستانی (مدیترانهای یا نیمه خشک) همراه با بارش ناچیز در تابستان و تبخیر بالقوه بالا و همچنین بارندگی سالانه از 400 تا 600 میلیمتر را تجربه میکنند. همچنین با استفاده از مدلهای سهبعدی تهدیدهای بالقوه را شناسایی کرده و بر اساس چشمانداز بهدستآمده برای آینده و حفظ منابع غذایی برنامهریزی کنیم. بر اساس تبصره پنج مصوبه شورای انقلاب، وزارت کشاورزی مکلف شد ظرف مدت پنج سال از تصویب این قانون، مطالعات و اقدامات لازم را در مورد اجرای مقررات بیمه محصولات کشاورزی انجام داده و لایحه آن را تهیه نماید. اما نیاز به اصلاح و تحت کنترل درآوردن این فرایندها است مثلاً در دیگر نقاط دنیا سیستمهایی مبادلاتی راهاندازی میکنند مثال آن در ایران بنگاههای مسکن است که عملاً واسطه هستند اما واسطهای که قاعدهمند است این بنگاهها اسمورسم دارند مکان مشخص دارند و مالیات پرداخت میکنند و دستمزد این بنگاهها تابع یک سری مقررات است چراکه سیاستگذار اینها را تنظیم کرده است و اگر به خدماتی که این بنگاههای ملکی ارائه میکنند نگاه اجمالی بیندازیم میبینیم موظف هستند اطلاعات صحیح به مشتری ارائه کنند، از مالکیت ملک اطمینان حاصل کنند، کدرهگیری اخذ کنند و مبلغی که طلب میکنند باید طبق مصوبه باشد.
حال آیا کشاورزان از این تفاوت قیمت رضایت دارند؟ با این تفاوت که این افزایش با شتاب کاهنده خواهد بود. در دنیای امروز که بیماریها کنترل میشوند و افزایش جمعیت بیشتر و بیشتر میشود، اهمیت استفاده از این تکنولوژیها هم افزایش مییابد. ضمن اینکه رییس نظام صنفی کشاورزی، رییس بنیاد ملی گندمکاران، نماینده اتحادیه تعاونیهای روستایی، نماینده سازمان نظام مهندسی و همچنین دو کشاورز خبره که توسط وزیر جهاد کشاورزی تعیین میشوند در این شورا حضور دارند. به گزارش اقتصادنیوز، چندی پیش، عباس کشاورز ، معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی از مازاد تولید ذرت در کشور خبر داده و گفته بود: در سال ۹۲ بالغ بر ۲۴ هزار تن ذرت بذری در کشور تولید شده و این در حالی است که مصرف این محصول در همان سال فقط ۱۲ هزار تن بوده است.
در دو دهه گذشته ۲۵ درصد تولید ناخالص ملی از تولیدات کشاورزی تامین شدهاست. وی پیش از این گفته بود برداشت غلات روسیه در سال جاری می تواند به 130 میلیون تن برسد که برای تامین نیاز داخلی و صادرات کافی است. تولید بادام در ایران 164 هزار تن گزارش شده اما آمریکا با تولید 2.37 میلیون تن جایگاه نخست را دارد و پس از آن کشورهای اسپانیا و استرالیا در جایگاههای دوم و سوم قرار گرفتهاند. گریپ فروت، لیمو و لیموترش نیز به صورت کمی رشد کردند، اما اسپانیا در میان تولید کنندگان این میوهها در اروپای غربی پس از ایتالیا دوم بود. دراین میان بررسی ها نشان میدهد کالاهای کاه، جو، کلزا، هلو، عدس، یونجه و گندم کالاهای وارداتی هستند که متناسب با افزایش نرخ ارز تورمی فراتر از 100 درصد را به ثبت رسانده اند. در ادامه کالای جو، کلزا (دانه های روغنی)، هلو، زردآلو، عدس، یونجه، و گندم دیگر کالاهای محصولات کشاورزی بودند که در این فصل تورمی بالاتر از سطح 100 درصد را به ثبت رسانده اند. به نظر بنده بهطور کلی، بازار محصولات کشاورزی چند چالش دارد که باید حل شود.
3. توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی که شامل این صنایع هم در سطح خرد و هم در سطح کلان میشود. شما وقتی کالای کشاورزی را به کالای صنایع غذایی تغییر میدهید ارزشافزوده ایجاد میشود، شغل ایجاد میشود، خام فروشی کم میشود، نوسانات بازار گرفته میشود، صادرات رونق میگیرد. در دنیا سهم کشاورز از قیمت نهایی مصرفکننده چیزی در حدود 30 الی 35 درصد است، اما مشکل بازار ایران در این است که عاملهای دیگر بازار، بدون اینکه ارزشافزوده ایی برای محصول اضافه کنند یا خدماتی ارائه دهند این سهم 60 الی 70 درصدی را به دست میآورند. بهره برداران کشاورزی تلاش می کنند با در پیش گرفتن استراتژی هایی مانند تنوع در کشت محصولات کشاورزی، انعقاد قرارداد، تولید محصولات دارای قيمت تضمینی، کاشت توأم محصولات مکمل و همچنین رعایت اصل انعطاف پذیری در تهیه نهاده ها، خطرات فعالیت های کشاورزی را کاهش دهند و یا مهار کنند. رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه حمایت از بهره برداران در این زمینه قطعی و حتمی است و در این رابطه دولت تسهیلات خوبی را اختصاص داده است افزود: امسال ۹۵۰ میلیارد ریال تسهیلات یارانهای در زمینه توسعه کشت گلخانهای به خراسان رضوی تخصیص یافته است که توصیه میشود صاحبان چاههای کشاورزی و منابع آب به ویژه در دشتهای مشهد، چناران، فریمان، تربت جام، نیشابور، فیروزه، تربت حیدریه و سبزوار از این تسهیلات استفاده کنند.
به عنوان مثال ، آنها تجهیزات کشاورزی جدید و بهبود یافته ای را طراحی می کنند که ممکن است کارآمدتر عمل کنند یا کارهای جدیدی را انجام دهند. در بخش تولیدکننده شاهد رقابت هستیم و در بخش مصرفکننده هم به علت تعدد خریدار باز هم شاهد رقابت هستیم یعنی هیچ تولیدکننده و هیچ مصرفکنندهای بهتنهایی نمیتواند روی قیمت تأثیر بگذارد اما وقتی محصول وارد میدان میوه و ترهبار میشود این حلقه به هزار نفر تقلیل پیدا میکند که در این میزان کم، امکان تبانی به وجود میآید برای مثال ممکن است حجرهدارها باهم یا دلالها باهم یا تعاملاتی بین آنها شکل بگیرد. به نظر شما دولت اینجا میتواند ورود پیدا کند و مثلا وامهایی برای احداث سردخانه، انبار، خرید ماشینآلات حملونقل و غیره اختصاص دهد یا حتی سایتهایی برای پیشفروش محصولات کشاورزی توسط کشاورزان به میادین اصلی میوه و ترهبار ایجاد کند؟ وی بر ضرورت رفع مشکلات صنایع حتی با ظرفیت بالای 50 درصد نیز تأکید کرد و گفت: بانکها هم در این زمینه ورود داشته و از این صنایع حمایت لازم را داشته باشند. وی صادرات غیرنفتی در سال ۱۴۰۰ را بیش ۴۰ میلیارد دلار عنوان کرد و افزود: از این میزان حدود ۷ میلیارد آن به بخش کشاورزی مربوط است.
با شرایط کنونی با حذف واسطه هایی که درست عمل نمی کنند کشور دچار مشکلات و عوارض جانبی دیگری خواهد شد که مواردی که ذکر شد به صورت مستقیم و عوارض غیر مستقیم آن بیکاری افراد زیادی و به تبع آن مشکلات اجتماعی و روحی و روانی و حتی جرم خیزی می تواند باشد. ژنومیک حیوانات به تولیدکنندگان دام کمک میکند تا خطرهای ژنتیکی گلههای خود را درک کنند و سودآوریهای آینده را تعیین کنند. دام منابع تجدید پذیر و طبیعی مورد نیاز ما را فراهم می کند که ما هر روز به آن متکی هستیم. به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم ، بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی ایران این ظرفیت را دارد که علاوه بر اشتغالزایی و رفع مشکل بیکاری، کشور را در برابر تکانههای خارجی بهویژه تحریم واکسینه کند و ضمن افزایش درآمدهای ریالی کشاورزان و کمک به رشد تولید ناخالص داخلی، با تقویت صادرات، منبع جدیدی برای رشد درآمدهای ارزی باشد، در این باره با کاوه زرگران دبیرکل کانون انجمنهای صنایع غذائی ایران گفتگو کردیم.
با افزایش نرخ ارز دریافتی ریالی حاصل از فروش این کالاها، عرضه کنندگان به صادرات تمایل بیشتری نشان می دهند. این ایده به کشاورزان اجازه میدهد تا از طریق فناوری پیشرفته (مثلا ارزیابی از دور) درک بهتری از وضعیت زمین داشته باشند و اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت زمین و گیاهان به دست بیاورند. شما باید قبل از آغاز کار خود، اطلاعات خوبی را در خصوص سبزیهای برگدار بدست بیاورید. اسفناج یکی از سالمترین و مقویترین محصولاتی است که شما در گلخانه خود اقدام به پرورش آن نمودهاید. گلخانه های فصلی «اگریکو» برای محصولات مختلف در تمام طول سال با استفاده از فنآوری گوناگون مشغول به کارند. در محصولات متفاوت، تنوع و کیفیتهای متفاوت داریم، فصلی بودن، حجیم بودن و فسادپذیر بودن محصولات، تفاوت قیمت نهادهها در هر فصل، تفاوت دربسته بندی یا کیفیت و طعم محصول که معمولاً کیفی هستند و نه کمی.
نوروزیان افزود: هر سال هیات نظارت بر سموم که مجموعهای فراسازمانی و متشکل از وزارت جهادکشاورزی، بهداشت و درمان، قوه قضائیه و غیره است در تصویب آفتکشها همه جوانب را مورد بررسی قرار داده و سپس مصوب میکند که در سال ۱۴۰۰ تمرکز بر مصرف ۹۸ درصد سموم کم و متوسط خطر بود. افزایش نرخ دلار موجب رشد ریالی پول محصولات صادراتی بخش کشاورزی در کشور شده و در نتیجه مصرف کننده با تورم بالاتری ( تحت تاثیر نرخ ارز) این کالا را خریداری می کند. بهطوری که در بازهی ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۴، صادرات فناوری کشاورزی از هلند چهار برابر شده بود و از کمتر از ۵۰۰ میلیون دلار به ۱.۹۵ میلیارد دلار رسیده بود. قیمت آب تازه در این رژیم برابر با ۰.۲۲ دلار تا ۰.۷ دلار در هر متر مکعب است. در صورتی که زمینی برای کشت زعفران دارید بهتر است در آن اقدام به کشت خاکی زعفران بکنید تا متحمل هزینههای احداث یک گلخانه مجزا نشوید. چنین فناوریهایی در کشاورزی از آن جهت اهمیت دارند که شیوههای کشاورزی بهتر و کارآمدتری را ترویج میکنند. اما اینها نمیتواند مانع تکامل انسان و تلاش او برای پیشرفت و ایجاد زندگی بهتر روی این کره خاکی شود.
اما اگر مصرف کنندگان بیشتر دقت کنند در می یابند که با مصرف محصولات طبیعی، سلامت مصرف کننده افزایش می باید و در دراز مدت به صرفه تر از مصرف محصولات سنتی است. امروزه عملاً تمام گلخانه های مدرن دارای پوشش پلاستیکی از سیستم هوای فشرده بین دولایه استفاده می کنند. درنهایت افزایش محصولاتی از قبیل یونجه، کاه و سایر نهاده های دامی موجب رشد تورم در محصولات لبنی شد. با وجود این که ۱۷٪ سطح زیر کشت زمینهای کشاورزی در اسپانیا به روش آبیاری مورد استفاده قرار میگیرند اما ۴۰ تا ۴۵ درصد ارزش خالص کل محصولات و ۵۰ درصد حجم کل صادرات مربوط به این بخش از کشاورزی است.
سطح کل اراضی تحت عملیات شبکه های فرعی زهکشی و آبیاری از ۱۴۰ هزار هکتار به بیش از ۱.۱ میلیون هکتار افزایش یافته است. در اوایل دهه 1960، تولید این کالاها به طور متوسط 1.8 میلیون تن در سال و تا دهه 1980 به طور متوسط عملکرد سالانه حدود 3 میلیون تن بوده است. به دلیل کاهش نسبی کشاورزی از دهه 1960 جمعیت روستایی اسپانیا کاهش یافته و بسیاری از مزارع ناپدید شدهاند. پس بهطور تخصصی واسطه را میتوان یک تسهیل گر معامله تلقی کرد که در عمل منجر به کاهش هزینههای مبادله میشود و عاملی برای انتقال اطلاعات و بازاریابی محصول در بازار است. تعاونی تولید اگر شکل بگیرد چند مزیت دارد 1: میتواند از اعتبارات ارزانقیمتی که در نظام بانکی کشور موجود است استفاده کند 2: سرمایه کشاورزان را یکی کرده و سرمایه کارآمدتری برای فرایندهای بازاریابی ایجاد میکند 3: قدرت چانهزنی را بالابرده و خود بهعنوان یک حلقه بازار عمل میکند و میتواند مقداری از منافعی که به واسطه و حجرهدار میرسد را به درآمد کشاورز اضافه کند 4: با افزایش کیفیت محصول و بسته بندی بهتر، شرایط صادرات را مهیا میکند. با حذف ارز ترجیحی واردات نهاده، سرمایه در گردش واحدهای تولیدی ۳ تا ۴ برابر افزایش پیدا میکند از اینرو دولت باید از این بخش حمایت ویژه کند تا سرمایه در گردش با سهولت بیشتری انجام شود در غیر این صورت در سال ۱۴۰۱ در بحث تامین پروتئین کشور با چالشهای جدی مواجه خواهیم شد.
تحلیل وضعیت کشاورزی در ایران از زاویه مصرف آب ارزان میتواند در پاسخگویی به این سوالات راهگشا باشد. یکی دیگر از نتایج تحقیق نشان داد که در صورت تغییر شغل اصلی از کشاورزی به غیر کشاورزی، احتمال پذیرش میتواند حدود 50 درصد افزایش یابد. در سال های اخیر با توجه به لزوم ارائه خدمات غیر حضوری به مشتریان این بانک، این بانک اقدام به راه اندازی سایت بانک کشاورزی کرده است. رییس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون با اشاره به لزوم هدفمند کردن صادرات در کشورهای پیرامونی، خاطر نشان کرد: با وضع قوانین یک شبه نباید مانع روند صادرات شویم در واقع با قوانین یک شبه به قاچاق محصولات کشاورزی دامن زدهایم. وی با اشاره به تجدید نظر در حوزه سیاستگذاریها و تصمیمگیریها در حوزه بخش کشاورزی، گفت: در سال ۱۴۰۱ باید به صورت جدی به حوزه فرآوری و صنایع تبدیلی پرداخته تا از این طریق میزان ارزآوری قابل توجهی نصیب تولیدکنندگان و کشاورزان شود. تعریف عامیانه واسطهگری یعنی فردی محصولی را خریداری میکند بدون اینکه ارزشافزودهای دراینبین ایجاد کند محصول را میفروشد و نهایتا میزان سودی عاید فرد میشود، اما زمانی که تخصصی به این مطلب نگاه میکنیم به این معنی است که واسطهگر باید بتواند خدمات بازاریابی ارائه بدهد یعنی در جامعه امروز و در دنیا با این دید بهواسطه نگاه میشود همانطور که همه میدانند واسطه به خودی خود بد نیست و خیلی هم فرد مهمی است چون مبادله را تسهیل میکند و عرضهکننده و تقاضاکننده را به هم میرساند پس ذات وجود واسطه خوب است.
