تبدیل کشاورزی سنتی به کشاورزی مدرن مجله خبری کشاورزی
اما در این مرحله میتوان سه فرضیه برای این اتفاق در نظر گرفت.» وی افزود: «اول اینکه ممکن است سمی که در ایران برای محصولات کشاورزی و حالا درباره سیبزمینی استفاده شده، مورد تأیید کشور مقصد نبوده سایت agriculture-na باشد. با این اوصاف اینکه چرا در چند روز اخیر مدام خبرهایی از بازگشت محصولات کشاورزی ایران شنیده میشود، جای سوال دارد! این در حالی است که طبق برخی برآوردها، ارزش خالص واردات کشاورزی (حدود پنج میلیارد دلار) معادل تنها 14 درصد از درآمد نفتی ناخالص ایران است. طبق اعلام سازمان فائو، سهم جمعیت کشاورزی ۶۷ درصد از کل جمعیت جهان است همچنین صنعت کشاورزی ۳۹.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی را ثبت کرده و در آن ۴۳ درصد از کل صادرات شامل کالاهای کشاورزی است. با این حال با وجود داشتن ساختار سنتی، محرومیت و عدم توسعه مناطق روستایی باقی مانده از دوره قبل و همچنین بروز ﺧﺸﻜﺴﺎلیﻫﺎی متناوب و تغییرات آب وهوایی که سایه شوم خود را در همه بخش ها به صورت گرم شدن زمین، باد و سیل و سیلاب افکنده است، ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی در فاصله سالهای ۱۳۵۶ تا ۱۴۰۰ از ۲۶ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺑﻪ ﺣﺪود ۱۳۳ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ که رشد ۵۰۰ درصدی داشته یعنی میزان تولید ۵ برابر شده است.
روند توجه به این شاخص بنیادی در متن برنامه توسعه پس از انقلاب موید این است به مرور پس از برنامه سوم، توجه و تأکید سیاستها کمتر و در برنامه پنجم صفر گردیده است. رئیس اتاق ایران تصریح کرد: در بین گروههای کالایی مختلف محصولات غذایی و کشاورزی، بیشترین صادرات ایران متمرکز بر میوه و آجیل با سهم ۴۵ درصد، سبزیجات با سهم ۱۳ درصد، محصولات کنسرو شده با سهم ۱۰ درصد، محصولات لبنی، عسل و تخم مرخ با سهم ۵.۸ درصد که بیش از ۷۵ درصد محصولات غذایی را به خود اختصاص میدهد، است. نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی از اختصاص بی حساب و کتاب کود در دو دهه گذشته انتقاد میکند. واضحتر بپرسم سؤال ما بهصرفهبودن یا نبودن کاشت برخی از اقلام کشاورزی مانند سیب در ارومیه است یا زیتون در قم و از این دست موارد که تأیید میکند و میگوید: «قطعا نمیصرفد! اما احمدرضا همتی، مسئول اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات کشاورزی استان اصفهان، در گفتوگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به خشکسالی و کمآبی سالهای اخیر میگوید: با توجه به چنین معضلی از امکان کشاورزی در فضاهای باز کاسته شده و کشاورزان روی به تولید محصولات گلخانهای آوردهاند، اما محصولات گلخانهای که بخشی از آنها با هدف صادرات تولید شده بود به دلیل عدم رعایت استانداردهای موجود به ایران برگشت خورد.
ارزشیابی محتوایی برنامههای مورد مطالعه موید این است (جدول 3) که به طور کلی شاخصهای زیست محیطی در برنامه اول توسعه چندان مورد توجه واقع نشده است. کاهش یافتن آلودگیهای محیطی از دیگر مزایای این روش است. تغییر سیستم آبیاری یکی از مهمترین روشهای کاهش مصرف آب در این بخش است.باید توجه داشت تغییر روش کشاورزی سنتی به مدرن نقش نقش به سزایی در عملکرد و کارایی داشته است. تغییر کاربری زمینهای مرتعی بە دیم در زمینهای کە شیب آنها بیش از ۱۰ درصد است، از دیرباز در ایران مرسوم بودە کە ضمن بازدهی بسیار کم این زمینها، فرسایش خاک بسیار شدید را نیز در پی داشتە، به طوری کە ایران رتبە اول دنیا را در فرسایش خاک بە خود اختصاص دادە است (برای تولید یک سانتیمتر خاک حداقل ۴۰۰ سال زمان لازم است). با وجود اقلیم بیابانی، حدود یک سوم خاک ایران برای زراعت مناسب است؛ یعنی 51 میلیون هکتار. از نظر تغییرات سطح زیرکشت و منابع آب مساحت زمینهای زیرکشت و آیش ایران از حدود 8/17 میلیون هکتار در سال 1357 به 5/18 میلیون هکتار در سال 1366 رسیده است. پس اگر سیاستهای اجرایی کشور در مناطق مستعد کشاورزی مانند استانهای شمال ایران از برجسازی، ویلاسازی و تخریب جنگلها به کشاورزی پیشرفته و آبیاری مدرن و…
نخستین گام و بنیادیترین آن به منظور تحقق بخشی به توسعه پایدار کشاورزی، اتخاذ سیاستها و راهبردهای متناظر با وضعیت کنونی کشور است و در سطح بینالمللی نیز برنامهریزی به عنوان یک چارچوب معین برای رسیدن به اهداف توسعه و خصوصا توسعه پایدار از اهمیت قابل توجهی برخوردار است (جمعهپور،1377، 165). در ساختار نظام برنامهریزی و اجرایی حاکم بر کشور ما، برنامههای پنج ساله توسعه در سطح کلان و ملی جریانات و روند ویژه سیاستگذاریها و برنامههای عملیاتی را شکل میدهد و میزان توجه و گرایش به پیادهسازی رویکردها و رهیافتهایی هم چون توسعه پایدار و به خصوص توسعه پایدار کشاورزی در ارتباط مستقیم با برنامههای پنج ساله توسعه قرار دارد. به گفته تجار ایرانی، این اقدام احتمالاً گام آخر نخواهد بود و لابی صهیونیستی در روسیه از این پس اقدامات بیشتری برای محدود کردن تجارت ایران و روسیه انجام خواهد داد و اگر در این موضوع اخیر، ایران پیگیری نکند، در ادامه سال شاهد وخیمتر شدن تجارت دو کشور خواهیم بود که خواسته جریان غربگرا است که رفع مشکلات کشور را فقط در پذیرش خواستههای آمریکا در مذاکرات، میداند و تلاش دارند اینگونه القا کنند که روسیه و چین شرکای تجاری قابل اعتماد ایران نیستند. بالا بودن هزینه تمام شده تولید و از دست رفتن تدریجی مزیت تولید در اغلب محصولات: با توجه به نقش هزینه تولید در وضعیت مزیت نسبی محصولات کشاورزی و در نظر گرفتن روند تغییرات شاخص تورم تولیدکننده در ایران و جهان می توان این احتمال را در نظر گرفت که مزیت نسبی تجارت برای بسیاری از محصولات کشاورزی تولید شده ایران در سالیان اخیر از بین رفته است و در صورت تداوم این روند، سبد محصولات صادراتی بخش کشاورزی به تدریج کوچک تر خواهد شد.
میزان توجه به مقوله واگذاری تسهیلات و اعتبارات به بخش کشاورزی در متن برنامه اول توسعه از بیشترین سطح (27 درصد) برخوردار بوده است که به مرور در طی برنامههای بعدی تا برنامه چهارم توجه به آن کاهش یافته اما در برنامه پنجم تأکید بر آن به طور قابل ملاحظهای افزایش یافته است. کشاورزان حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز برای تولید و امرارمعاش به آب نیاز دارند، ولی در کنار آن باید بتوانند محیطزیست را برای نسلهای بعدی حفظ کنند. اگر روزی به یکی از ساکنان آذربایجان میگفتید دریاچه ارومیه خشک میشود، دیگر وجود نخواهد داشت، حداقل در دل به شما میخندید.
سرعت و کیفیت بهره وری با توجه به این نوع ادوات کشاورزی مدرن تا حدود زیادی افزایش پیدا کرده است و موجب شده است تا شاهد ورود انواع کمباین با مصارف گوناگون در بازار ادوات کشاورزی باشیم. موحد ادامه داد: در بخش کشاورزی باید با بکارگیری از تمامی نهادهها بیشترین بهره وری را داشت؛ به طوری که بتوان با صرفه جویی در منابع کشاورزی بیشترین تولید را حاصل کرد. کشاورزان در چنین فضایی علاقهای برای خرد و دانشافزایی در حوزه تخصصی خود ندارند، بنابراین در صورتی که موارد اشاره شده اصلاح نشود، نمیتوان به ادامه کار و حضور کشاورزان در بخش تولید محصولات کشاورزی چندان امیدوار بود. لازم به ذکر است که بهترین روش دستیابی به این داده ها استفاده از تکنولوژی های سنجش از دور می باشد.
این در حالی است که عکس این موضوع ثابت شده است. مدیر برگزاری سیزدهمین نمایشگاه بینالمللی کشاورزی کرمان در پایان گفت: اینکه مصرفکننده مهمترین نیازهای خود را به تولیدکننده منتقل کند، موضوع بسیار مهمی است. یک مقام ارشد سازمان ملل، هنینگ اشتاینفلد، اظهار داشت که «دام یکی از مهمترین عوامل مؤثر در ایجاد جدیترین مشکلات زیستمحیطی امروز است». یکی از تفاوت های عمده کشاورزی مدرن با کشاورزی سنتی در استفاده تخصصی از کود های کشاورزی است. امروزه ، در بخش عمده ای به دلیل پیشرفت های شگرف اخیر در حال رشد فناوری ، این صنعت شاهد شکوفایی مانند گذشته نیست. تولید گوشت گاو ، خوک و طیور در سال 2018 افزایش یافته است که بخش عمده آن منشا گرفته از اتحادیه اروپا ، روسیه و ایالات متحده امریکا است .
از زیانهای عدم رعایت دوره پرهیز و بهکارگیری آنتیبیوتیکها بهعنوان محرک رشد، میتوان به افزایش تولید هورمونهای رشد و مردانه در بدن مصرفکنندگان، ایجاد مقاومتهای آنتیبیوتیکی و ابتلا به سرطان در آنان اشاره کرد. به اعتقاد من این افزایش میتواند به توسعه کشاورزی و تثبیت فعالیتهای بهرهبرداری از زمین کمک کند چون با توجه به روند عمومی و کلان توسعه و رشد اقتصادی در کشور، ساختار موجود فعالیت در نظام دهقانی خانوادگی، پاسخگوی نیازهای عمومی خانوار بهرهبردار کشاورزی نیز نیست. همین حرف هم با کمی خوشبینی است؛ مثلا منابع تجدیدناپذیر را بیرویه برداشت میکنیم، ما امروز کسری مخزن داریم، فرونشست دشتهای ما دیگر جبرانپذیر نیست، اما این روند تخریبی را حداقل متوقف که میتوانیم بکنیم! به دلیل عدم آشنایی برخی از مراکز تصمیم گیری، در برخی مواقع مقررات و آیین نامه ها موانع تازه ای را در مقابل صنایع غذایی کشور قرار می دهد یا اینکه ضوابط و مقررات در برخی دستگاه های اداری ذی ربط متفاوت است مثلا اداره نظارت و با اداره استاندارد در یک زمینه می توانند نظرات متفاوتی داشته باشند که این خود برای واحدهای صنایع غذایی مشکل ساز است. الان دیگر الگوی کشتی که مثلا در دهه ۹۰ داشتیم وجود ندارد. ما بحثی داریم در توسعه پایدار و میگوییم کاری باید کرد که هم بازده اقتصادی داشته باشد، هم محیط زیست را سالم بگذارد و هم رفاه اجتماعی را بالا ببرد و توازن برقرار شود».
ملکوتی در پاسخ به این سؤال که وجود نیترات در محصولات کشاورزی چه تاثیری بر سلامتی جامعه میگذارد، گفت: «مصرف نامتعادل کود در کشور و میزان کودهای مصرفی در وضعیت بسیار بدی قرار دارد. کشاورزی مدرن یا کشاورزی دانش محور نزدیک به یک قرن است جامعه کشاورزی ایران با آن آشنا شده است. کشاورزی سنتی دیگر پاسخ گوی نیاز های جامعه نیست، باتوجه به رشد جمعیت و افزایش نیاز روز افزون به مواد غذایی و تغذیه، استفاده از کشاورزی مدرن برای کشت بیشتر و بهتر محصولات در دستور کار کشاورزان قرار گرفته است. به ویژه آنکه هزینه های به کارگیری نیروهای انسانی در مزارع رو به افزایش است.
سنجش ازدور محصولات زراعی به علت دارا بودن توانائی پوشش سطوح وسیع زراعی با سرعت و بطور مکرر می تواند جایگزینی بسیار خوبی برای روش های سنتی بازدید از کشتزارها باشد. استفاده از بلاک چین برای معاملات ممکن است باعث ایجاد تحولات سنتی در کالاها و پوشش ریسک نیز بشود. افزایش دما و بارش در برخی مناطق صحرایی منجر به افزایش رطوبت خاک و پوشش گیاهی میشود. درنظر گرفتن متغیرهای آب وهوایی در تحلیل مطلوبیت زمین ایران با توجه به میزان بارش ماهانه بود و PET نیز با توجه به میزان دسترسی به آب در بازه موقت و به طور کلی اندازه گرفته شده است. در سال جاری زراعی ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۰ سطح زیر کشت محصولات زراعی حدود ١٢ میلیون هکتار گزارش شدە کە در این بین سطح زیر کشت گندم از محصولات زراعی مهم و استراتژیک بیش از شش میلیون هکتار بود کە حدود ۷۰ درصد آن به صورت دیم کشت شدە و تولید در آن به طور مستقیم وابستە بە بارش است. براساس این گزارش طرح 550 هزار هکتاری احیای دشتهای خوزستان و ایلام در 6 حوزه، از جمله حوزه دز به مساحت 47 هزار و 100 هکتار و حوزه کرخه خوزستان به مساحت 199 هزار 900 هکتار در دست اجراست.
خانمحمدی اظهار کرد: در پی برگشت خوردن محصولات کشاورزی وزارت بهداشت گفت که ما استاندارد را از جهاد کشاورزی میخواهیم. گفت: زیرساختهای این مهم در ایران آماده نشده است و برای تحقق آن نخست باید آزمایشگاهها در کشور مجهز شوند که بتوانند با سرعت گواهی بهداشت را به موقع صادر کنند. یعنی در نهایت مردم مجبور به استفاده از محصولات بیکیفیت میشوند و جالب آنکه در پی برگشت خوردن محصولات کشاورزی وزارت بهداشت گفت که ما استاندارد را از جهاد کشاورزی میخواهیم. انواع فلفل دلمه ای در بسته بندی های زیبا و استاندارد به سراسر دنیا صادر می شوند. کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران نیز با بیان اینکه «روسیه قوانین سختگیرانهای در مورد محصولات غذایی که وارد این کشور میشود، اعمال میکند و حد مجاز آلایندهها در مبادی ورودی به این کشور به شدت کنترل میشود» میگوید: در کشور ما محصولات کشاورزی بدون آنکه از نظر میزان آلایندگی مورد آزمایش قرار گیرند به بازار عرضه میشود. کشاورز به دلیل ارزان بودن کود، بیش از نیاز زمین، کود مصرف میکند. این مقاله رابطه بین کشاورز و مصرف کننده را تبیین و به طور خلاصه، سودمندی و تعالی منابع انسانی در دستیابی به شکل پایدار کشاورزی را هدف اصلی میداند.
به طور خلاصه، می توان گفت که ایالات متحده بهترین کشور در فناوری کشاورزی است. اما به طور کلی مصرف آب کشاورزی در ایران بسته به منطقه جغرافیایی بین ۵۰ تا ۹۰ درصد نوسان دارد». توجه: بدین وسیله به اطلاع مخاطبان محترم مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران می رساند که از جلد 16- شماره 2- سال 1399 به مقالات این نشریه، شناسه اختصاصی DOR تعلق گرفته است و از این پس، این شناسه در صفحه اول مقالات درج خواهد گردید و شما می توانید در منابع به این شناسه اختصاصی استناد فرمایید. افزودن محدودیت های دیگر رسوبتی نیز از میزان زمینهایی با مطلوبیت متوسط کاسته و آن را به ۴.۸ میلیون هکتار رساند. در بین محصولات کشاورزی از جمله تولید میوه نیز ایران در بین 10 کشور برتر دنیا قرار داشته و به دلیل وجود شرایط جوی گوناگون و از لحاظ توپوگرافی تنوع فراوانی از میوه ها و محصولات کشاورزی را داراست به طوری که می توان انواع میوه های گرمسیری و سردسیری را در ایران به بهره برداری رساند. ایالات متحده به دلیل علم کشاورزی خود مشهور است و برخی از فناوری های پیشرفته کشاورزی را در جهان ارائه می دهد. این کشور به صادرات کشاورزی نیز مشهور است.
این مسئله به افزایش چند پایگاهی شغلی سرپرست خانوار بهره بردار و حتی افزایش بهرهبرداری از اراضی مشاع پیرامون آبادیها برای جبران نارساییهایی زراعی با افزودن تعداد دام رمهگردان که منجر به تخریب منابع پایه میشود، منجر شده بود. این تحریمها باعث شده است تا صادرات فناوری کشاورزی از هلند به روسیه افزایش یابد؛ چرا که فناوریهای مدرن میتوانند برای کاهش وابستگی غذایی روسیه به دیگر کشورها مفید باشند. باتوجه به اطلاعات به دست آمده ایران در رده 7 کشور برتر در زمینه تولیدات محصولات کشاورزی در جهان قرار دارد. اما عباس کشاورز، سرپرست وزارت جهاد کشاورزی در دولت دوازدهم، معتقد است که ایران اقدامات مهمی در زمینه اصلاح الگوی مصرف آب انجام داده است.
امیدوارم بتوانیم در برنامه هفتم توسعه الزاماتی برای دولت بیاوریم و ضمانت اجرایی از قوه مجریه بگیریم که خدایی ناکرده مثل برنامههای دیگر نشود. به گزارش خبرنگار ایبِنا، محمود حجتی صبح امروز (سه شنبه) و در جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با بیان این مطلب افزود: کشاورزی باید تقاضامحور باشد به این معنا که کشاورز باید بر اساس تقاضا، محصول بکارد؛ در حالی که برخی کشاورزان فکر میکنند، چون سال قبل یک محصول را خوب فروختند، امسال هم میتوانند همان محصول را خوب بفروشند. • برنامهریزی با هدف جلوگیری از تعطیلی کامل کسب و کارهایی که به طور موقت به دلیل شیوع کووید-۱۹ دچار رکود شدهاند. یکی دیگر از برنامه های مهم برای توسعه کشاورزی، مشارکت در صنایع تبدیلی و بسته بندی است که موجب می شودکالاها نام و اعتبار خود را کسب کرده و از عرضه کالا توسط واسطه ها و دلالان محصولات کشاورزی در بازار جلوگیری شود. این بحثی است که باید کارشناسی شود، در مجلس در وزارت نیرو و دستگاههای متولی و خود بهرهبرداران هم باید مشارکت کنند و نتیجه مطلوب حاصل شود. این عددی را که شما میگویید، دوستان ما در وزارت نیرو مطرح میکنند. وزارت نیرو به کشاورزی میگوید، کشاورزی به صنعت میگوید و الی آخر، ولی سخن درست و منصفانه این است که ما همه با هم این وضعیت را ساختهایم».
از دیگر معضلاتی کە آسیب بە بخش کشاورزی در دوران کمآبی را تشدید میکند، الگوهای کشت نامناسب است کە در اغلب مزارع ایران شاهد آن هستیم، متأسفانە الگوی کشت بهینەای وجود ندارد و تعیین محصولات برای کشت، صرفاً بر مبنای شرایط بازار (عرضە و تقاضا) در سال جاری برای سال آیندە است. خدای نکرده اگر این بخش آسیب ببیند، یا به قول شما تعطیل شود حتما عواقبی دارد. حجتی راهبرد کشورهای پیشرفته در بخش کشاورزی را تولید غذای مورد نیاز در داخل آن کشورها عنوان کرد و افزود: آنها حتی در این راستا آسیب زدن به محیط زیست را مجاز می دانند که نشان دهنده عزم جدی این کشورها در تکیه به تولید بومی است و ما نیز این عزم را باید در کشور توسعه دهیم. درصورتی که کشاورزان نسبت به استفاده از کودهای فناورانه در تولید محصولات کشاورزی اقدام کنند، ضمن بهرهوری بالاتر، به تولید محصولات غذایی سالمتر و مغذیتر کمک خواهند کرد.

