انتقال آب برای صنایع اصفهان صرفه اقتصادی ندارد/ باید الگوی مصرف اصلاح شود

به گزارش مجله خبری کشاورزی، در دهه‌های اخیر به ویژه از دهه ۱۹۶۰ میلادی تا امروز، موضوع تشدید تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت و افزایش تقاضا  برای آب، بسیاری از کشورهای خشک و نیمه‌خشک جهان را به سمت استفاده از آب دریا سوق داده و نمک زدایی و انتقال آب از دریا به مناطق کم‌آب، به‌عنوان یکی از گزینه‌های تامین آب، در کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اسرائیل، استرالیا و اسپانیا اجرا شده است.

این روزها، عربستان سعودی بزرگ‌ترین تولیدکننده آب شیرین‌شده در جهان به شمار می‌رود. این کشور با اتکا به درآمدهای نفتی خود، توانسته ده‌ها واحد آب‌شیرین‌کن در سواحل خلیج فارس و دریای سرخ ایجاد و آب تولیدی را برای مصرف شهری و بعضا صنعتی به مناطق مرکزی شبه جزیره، منتقل کند.

با این حال، هزینه بسیار بالای نمک زدایی، مصرف سنگین انرژی و پیامدهای زیست‌محیطی ناشی از دفع پساب‌های شور، از چالش‌های جدی این روش محسوب می‌شوند و تجربه این کشورها نشان می‌دهد که این راهکار، بیش از آنکه یک درمان قطعی باشد، راه‌حلی مکمل و پرهزینه است به طوریکه کشورهایی که تا امروز در این حوزه گام برداشته‌اند، علاوه بر سرمایه‌گذاری گسترده در شیرین‌سازی و نمک زدایی آب دریا، هم‌زمان سیاست‌های بسیار سخت‌گیرانه‌ای در مدیریت مصرف، بازچرخانی آب و روی اوردن به کشت برون مرزی در حوزه کشاورزی را اعمال می‌کنند.

اخیرا نیز، اخبار زیادی در زمینه انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به استان اصفهان و برخی دیگر از مناطق اطراف آن با هدف تامین آب صنایع منتشر شده و اگرچه این موضوع بدون شک، مزیت‌های بالایی برای این مناطق داشته باشد، اما هزینه و صرفه آن در بلند مدت باید مورد ارزیابی قرار بگیرد و شاید همین هزینه بالا، به عاملی بدل شود تا مصرف کنندگان آب (چه صنایع و چه کشاورزی) ارزش و بهای بالای این مایع ارزشمند را بدانند و در نحوه مصرف و مدیریت مصرف آن بازنگری شود.

در این رابطه، رضا حاجی کریم – رئیس فدراسیون صنعت آب ایران – در گفت‌وگو با مجله خبری کشاورزی، با اشاره به موضوع انتقال آب از خلیج فارس به استان اصفهان برای مصرف صنایع و مطالب مطرح شده درباره کاهش وابستگی صنایع به منابع آب محلی در نتیجه انتقال آب گفت: مسئله انتقال آب به منظور تامین نیاز صنایع، دارای دو بعد اصلی و مهم است که یک بعد آن محیط‌زیستی و بعد دیگر اقتصادی است. از منظر اقتصادی، هر صنعت موظف است این موضوع را در قالب مدل‌های هزینه و فایده بررسی کند تا مشخص شود که آیا انتقال آب برای آن صرفه اقتصادی دارد یا در بلند مدت نتیجه عکس به همراه خواهد داشت.

وی افزود: در شرایط فعلی، با وجود اجرای خطوط انتقال آب به استان‌هایی مانند کرمان و یزد، این موضوع برای همه صنایع توجیه‌پذیر نیست. به عنوان مثال، برای صنایع مس این اقدام می‌تواند اقتصادی باشد چراکه حاشیه سود این صنعت بالا است، اما برای برخی صنایع فولادی ممکن است فاقد توجیه اقتصادی باشد.

رئیس فدراسیون صنعت آب ایران ادامه داد: از سوی دیگر، در بعد محیط‌زیستی لازم است هم مبدا و هم مقصد انتقال آب به دقت مورد توجه قرار بگیرند؛ چراکه پیامدهای زیست‌محیطی مبدا و الزامات و اقتضائات مقصد در این میان از موضوعاتی هستند که در چارچوب مباحث پایداری سرزمین قرار می‌گیرند و نمی‌توان آن‌ها را با هیچ معیار یا محاسبه‌ای نادیده گرفت و بی‌توجهی به این مسائل در آینده تبعات سنگینی از جمله تشدید مهاجرت به دنبال خواهد داشت.

حاج کریم گفت: نکته مهم دیگر، خطر ایجاد امید واهی در میان افکار عمومی است. بسیاری از مردم تصور می‌کنند که اجرای پروژه‌های انتقال آب می‌تواند مشکل کم‌آبی را به طور کلی حل کند، در حالی که چنین برداشتی کاملا نادرست است. آبی که با هزینه‌های بالا یعنی حدود دو تا پنج یورو، تامین می‌شود، تنها برای مصارف صنعتی با حاشیه سود بالا توجیه اقتصادی دارد و هم برای مصارف خانگی و هم چنین مصارف کشاورزی اصلا مناسب نیست.

وی خاطرنشان کرد: افزون بر این، انتقال آب لزوما منجر به کاهش برداشت از منابع آب منطقه‌ای، به‌ویژه آب‌های زیرزمینی که پیش‌تر توسط صنایع مورد استفاده قرار می‌گرفتند، نخواهد شد و الزاما دسترسی مردم مناطق مقصد را نیز به شکل معناداری بهبود نمی‌بخشد و مسئله اصلی این نیست که از یک منبع آب کمتری مصرف شود و از منبعی دیگر یا جایگزین استفاده شود.

رئیس فدراسیون صنعت آب ایران تاکید کرد: برای نمونه، استان اصفهان با ناترازی نزدیک به ۹۰۰ میلیون مترمکعبی در منابع آبی روبرو است. این ناترازی باید از طریق کاهش مصرف جبران شود، نه با انتقال آب از منابع دیگر که هزینه اقتصادی بالایی نیز به همراه دارند.

حاج کریم در پایان تصریح کرد: مصرف آب صنایع، در مقایسه با سایر بخش‌ها، بالا نیست. آنچه مصرف بسیار بالایی دارد و فشار اصلی را بر منابع آبی کشور وارد می‌کند، بخش کشاورزی است. در استان اصفهان حدود ۲۰۰ هزار هکتار سطح زیر کشت وجود دارد که باید این سطح کاهش یابد و در این زمینه نیز گزینه جایگزین ساده‌ای وجود ندارد و تا زمانی که این کاهش مصرف، رخ ندهد، حتی انتقال آب از خلیج فارس نیز مشکل کم‌آبی اصفهان را حل نخواهد کرد.

انتهای پیام